Strona główna \ Strefa konsumenta \ Ubezpieczenia

Ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym-ABC konsumenta

Obowiązujące przepisy stawiają przedsiębiorcy, stosującemu wzorce umowy, w tym posługującemu się ogólnymi warunkami ubezpieczenia, określone wymogi

Umowa ubezpieczenia

Umowa, którą zawieramy z towarzystwem ubezpieczeniowym, oprócz tego, że podlega ogólnym zasadom zawierania umów, ma również swoje charakterystyczne cechy. Przede wszystkim polega na tym, że konsument może jedynie zaakceptować ofertę zakładu ubezpieczeń bez faktycznej możliwości wywarcia wpływu na jej treść, poza dopuszczonymi przez samego przedsiębiorcę modyfikacjami (jest to tzw. umowa adhezyjna).

Umowy o podobnym charakterze, kiedy to konsument nie ma wpływu na ich treść, są coraz bardziej powszechne, m.in. wiele umów zawieranych z bankami, operatorami telekomunikacyjnymi, a z bardziej przyziemnych spraw – choćby umowa o przewóz zawierana w komunikacji miejskiej.

Ogólne warunki ubezpieczenia

Powszechnie używane są ogólne warunki ubezpieczenia (OWU), a więc przedstawiony przez zakład ubezpieczeń wzorzec umowy zawierający wszystkie jej postanowienia, które wiążą obie strony. To właśnie postanowienia ogólnych warunków umowy decydują o prawach i obowiązkach obu stron, o korzyściach i zabezpieczeniu, które osiągniemy, zawierając umowę ubezpieczenia, ale tam także znajdują się wszystkie pułapki, na jakie możemy natrafić. Uważna lektura ogólnych warunków ubezpieczenia pozwoli uniknąć wielu rozczarowań a także dobrać umowę odpowiadającą naszym potrzebom.

Obowiązujące przepisy stawiają przedsiębiorcy, stosującemu wzorce umowy, w tym posługującemu się ogólnymi warunkami ubezpieczenia, określone wymogi:

· przede wszystkim ogólne warunki ubezpieczenia powinny nam zostać doręczone przed zawarciem umowy ubezpieczenia;

Niestety, jak wynika z testu konsumenckiego przeprowadzonego na zlecenie Federacji Konsumentów, jest to jeden z najczęściej naruszanych obowiązków ciążących na przedsiębiorcy.

· OWU powinny być sformułowane jednoznacznie i w sposób zrozumiały;

Również ten aspekt działalności ubezpieczeniowej nie wypadł najlepiej w teście konsumenckim. Nasi eksperci słabo ocenili zrozumiałość kluczowych pojęć, podanie niezbędnych definicji i ich eksponowanie, a także ich niejednoznaczność i zawiłość.

· ogólne warunki ubezpieczenia powinny określać m.in.:

- przedmiot i zakres ubezpieczenia,

- sposób zawierania umowy ubezpieczenia,

- zakres i czas trwania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń,

- prawa i obowiązki stron umowy,

- tryb, warunki, sposób oraz przesłanki i terminy wypowiedzenia umowy przez ubezpieczającego lub zakład ubezpieczeń,

- sposób ustalania i opłacania składki ubezpieczeniowej lub opłat pobieranych przez zakład ubezpieczeń oraz metod ich indeksacji, a także ich wysokość,

- sposób indeksacji składki ubezpieczeniowej,

- tryb, warunki oraz sposób dokonywania zmiany umowy ubezpieczenia zawartej na czas nieokreślony,

- sposób ustalania wysokości świadczenia,

- sposób i tryb dochodzenia roszczeń z umowy ubezpieczenia,

- informację o sądzie właściwym dla rozstrzygnięcia sporu mogącego wynikać z danej umowy ubezpieczenia,

- sumę ubezpieczenia i warunki jej zmiany.

Istotne akty prawne

Oczywiście ogólne warunki ubezpieczenia nie mogą być sformułowane w sposób dowolny. Umowę ubezpieczenia reguluje bowiem wiele przepisów bezwzględnie obowiązujących, a więc takich, które stanowią część warunków umowy bez względu na wolę stron, a nawet wbrew ich woli (nie można ich bowiem zmienić nawet za zgodą obu stron umowy). Przepisy regulujące umowę ubezpieczenia znajdują w kodeksie cywilnym (art.805-834) a także w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (DzU nr 124, poz.1151). Większość tych przepisów ma właśnie charakter bezwzględnie obowiązujący.

Do postanowień ogólnych warunków ubezpieczenia będą również miały zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego o niedozwolonych postanowieniach umownych. Oznacza to, że umieszczenie w nich przez zakład ubezpieczeń postanowień sprzecznych z dobrymi obyczajami i rażąco naruszających interes konsumenta nie będzie miało skutku dla tego ostatniego, a umowa obowiązywać będzie w pozostałym zakresie. Niestety spór taki najczęściej będzie mógł być rozstrzygnięty dopiero przed sądem. Konsument może jednak skorzystać z dostępnych mu środków obrony przed takimi postanowieniami zanim dojdzie do konfliktu z przedsiębiorcą, składając pozew do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Sąd ten oceni kwestionowane postanowienia umowy.

Przed zawarciem umowy

Pamiętajmy, że podstawowym celem agenta prezentującego nam ofertę zakładu ubezpieczeń jest sprzedanie nam określonego produktu, a nie zaspokojenie naszych interesów. Stąd też, zawierając umowę, konsument powinien ostrożnie podchodzić do składanych mu zapewnień, symulacji. Również zakład ubezpieczeń nie prowadzi działalności charytatywnej i musimy być świadomi, że zawierana umowa ma przede wszystkim zapewnić zysk przedsiębiorcy, niestety niekiedy kosztem konsumenta. Nie istnieją rewelacyjne oferty skonstruowane tylko z myślą o konkretnym konsumencie.

Zawieranie wszystkich umów na rynku usług finansowych wymaga od nas - konsumentów - większej uwagi i staranności. Oczywiście trudno wymagać od każdego, aby był specjalistą w zakresie ubezpieczeń i kwestii prawnych, jednak minimum staranności, jakiej musimy dochować, to uważne zapoznanie się z treścią naszej umowy i ogólnymi warunkami ubezpieczenia jeszcze przed podpisaniem jakichkolwiek dokumentów.

Ponadto:

· odradzamy podejmowanie decyzji o zawarciu umowy na pierwszym spotkaniu – poprośmy na nim o wszystkie materiały i spokojnie zapoznajmy się z nimi;

· starajmy się zapoznać nie tylko z jedną ofertą ubezpieczenia – niekoniecznie pierwsza oferta jest najlepsza;

· proponujemy, aby odbyć kilka spotkań z różnymi agentami, także tego samego zakładu ubezpieczeń;

· zapoznajmy się z treścią wszystkich materiałów, które możemy uzyskać od przedsiębiorcy, przy czym nie powinniśmy ograniczać się jedynie do informacji i materiałów, które przyniesie nam agent, ale we własnym zakresie starać się uzyskać informacje (np. za pośrednictwem internetu, wizyt w siedzibie przedsiębiorcy);

· nie bójmy się zadawać pytań, bądźmy dociekliwi – obowiązkiem agenta jest rozwianie wszystkich naszych wątpliwości;

· nie musimy się spieszyć! Umowa ubezpieczenia, to zwykle umowa długoletnia, która nakłada na nas wiele obowiązków, a zawarcie umowy nie w pełni odpowiadającej naszym potrzebom będzie oznaczało, że na niej stracimy.

Pamiętajmy! O rzeczywistym kształcie naszej umowy decyduje nie to, co usłyszeliśmy od agenta towarzystwa ubezpieczeniowego, czy też przedstawione przez niego symulacje, ale treść umowy i ogólnych warunków ubezpieczenia.

Po zawarciu umowy

Niekiedy już w trakcie wykonywania umowy dochodzi do konfliktu między konsumentem a zakładem ubezpieczeń. Jeśli już do niego dojdzie, pozostaje nam poszukiwanie dróg jego rozwiązania. Jeśli nie uda się załatwić go we własnym zakresie, powinniśmy poszukać instytucji, które mogą nam pomóc. Jedną z nich jest Rzecznik Ubezpieczonych, a także działający przy nim sąd polubowny. Sąd ten może nie tylko rozstrzygnąć nasz spór, ale też może być przed nim przeprowadzona mediacja mająca doprowadzić do polubownego rozstrzygnięcia sporu. Jednak na korzystanie z sądu polubownego oraz mediacji zgodę muszą wyrazić obie strony – konsument i zakład ubezpieczeń. Konsument może też liczyć na nieodpłatną pomoc prawną w Federacji Konsumentów – w Warszawie, ale również w 50 oddziałach terenowych naszej organizacji, klubach FK.

Ubezpieczenie na życie z funduszem kapitałowym to jeden z produktów ubezpieczeniowych oferowanych przez towarzystwa ubezpieczeniowe.

Spełnia więc dwie funkcje:

Podstawowa funkcja: ochrona statusu majątkowego rodziny po śmierci osoby ubezpieczonej (funkcja ochronna)

Osoba uposażona w umowie po śmierci ubezpieczonego otrzyma pewną sumę pieniędzy, określoną w umowie.

Dla określenia, czy ochrona proponowana w takim kształcie jest nam potrzebna i czy możemy sobie na nią pozwolić, należy rozważyć przynajmniej następujące kwestie:

kto jest osobą o kluczowej roli dla utrzymania rodziny, czyja śmierć mogłaby spowodować obniżenie statusu majątkowego rodziny?
wyszczególnienie osób uposażonych, kto ma zostać beneficjentem na wypadek śmierci ubezpieczonego?
czy istnieje potrzeba zabezpieczania rodziny przez ubezpieczenie na życie?
jaka jest sytuacja osobista i rodzinna, plany edukacyjne dzieci, możliwości zarobkowe małżonka?
czy mamy inne możliwości zabezpieczenia majątkowego?

Eksperci badający ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym jednoznacznie stwierdzili, że punktem wyjścia w ocenie, czy takie ubezpieczenie jest nam w ogóle potrzebne, jest rozważenie, czy potrzebujemy ubezpieczenia na życie. Funkcja ochronna jest podstawową funkcją tego produktu. Krótko mówiąc, jeśli chcemy inwestować poprzez fundusze, nie musimy płacić za ubezpieczenie na życie.

Funkcja oszczędnościowa (gromadzenie środków na przyszłość)

Na rynku jest wiele ubezpieczeń na życie, a te, które dają możliwość oszczędzania w formie funduszu kapitałowego dostarczają konsumentowi dodatkowych możliwości. Aby stwierdzić, czy chcemy z nich korzystać, powinniśmy rozważyć kilka kwestii:

czy - biorąc pod uwagę nasz status majątkowy - mamy możliwości inwestowania?
czy fundusz kapitałowy będzie lepszy niż inne sposoby oszczędzania?
jaki jest stopień ryzyka przy tej formie gromadzenia kapitału?
jaki jest stopień płynności gromadzonego kapitału, czy można wycofać zgromadzone środki i jakie są tego koszty?

Określenie relacji między funkcją ochronną i inwestycyjną

Eksperci, którzy dokonywali analizy i oceny produktów ubezpieczeniowych w teście konsumenckim, wskazali na potrzebę rozdzielenia tych dwóch funkcji ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym. Od tego, w jakim stopniu istotna jest dla nas ochrona, a w jakim oszczędzanie uzależnimy składkę oraz sumę ubezpieczenia. Jeżeli jesteśmy zainteresowani zarówno ubezpieczeniem na życie, jak i gromadzenie środków finansowych na przyszłość poprzez lokowanie ich w funduszach inwestycyjnych, omawiany produkt należy dostosować do indywidualnych potrzeb.

W tym celu:

określamy, jaką składkę jesteśmy w stanie zapłacić;
wybieramy gwarantowaną sumę ubezpieczenia na życie;
określamy, jaka część składki jest przeznaczana na inwestycje;
wybieramy poziom ryzyka inwestycji (obligacje, akcje, rynek pieniężny, mieszane);
decydujemy, czy interesują nas dodatkowe opcje (na wypadek inwalidztwa, poważnego zachorowania itp.);
ustalamy, komu przysługuje świadczeniu.

Prawa i obowiązki ubezpieczonego

Jeśli wybierzemy ubezpieczenie z funduszem kapitałowym, powinniśmy sprawdzić:

jak zmienia się ubezpieczenie w razie zawarcia małżeństwa, urodzenia dziecka itp.;
co dzieje się w przypadku przerwy w opłacaniu składek;
jaki jest minimalny okres trwania ubezpieczenia, aby ubiegać się o wypłatę świadczenia;
jakie mogą być powody niewypłacenia świadczenia;
czy określono w umowie, ile czasu czekać będziemy na wypłatę, gdy zrezygnujemy z kontynuowania ubezpieczenia;
jakie inne obowiązki ciążą na ubezpieczonym;
jakie prawa przyznają nam konkretne oferty w porównaniu z innymi;
jakie opłaty związane są z umową ubezpieczenia.

Elastyczność ubezpieczenia - sprawdzamy, czy możemy:

wycofać zgromadzony kapitał przed określonym terminem i czy wiąże się to z utratą części oszczędności (wartość wykupu);
zawiesić wpłacanie składek w razie przejściowych problemów, a jeśli tak, to na jakich warunkach;
zmienić wysokość gwarantowanej sumy ubezpieczenia w trakcie trwania umowy;
zmienić stosunek składki na ubezpieczenie i inwestycje;
wykupić dodatkowe świadczenia;
zmienić uposażonego;
zmienić sposób inwestowania;
zmienić wysokość lub częstotliwość opłacania składek.

Gdzie szukać informacji i jak ją weryfikować?

Aby wybrać najlepsze ubezpieczenie na życie z funduszem kapitałowym, należy pamiętać, że nie istnieje najlepszy obiektywnie produkt.

Są natomiast warianty najbardziej odpowiednie dla konkretnych potrzeb konsumenta w danej sytuacji. Dlatego niezwykle istotne jest poznanie możliwie dużej liczby ofert przed dokonaniem wyboru. Trzeba pamiętać, że umowa ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym jest zawsze długoterminowa. Dlatego ważne jest, aby oferta była elastyczna, zarówno w momencie zawierania umowy (aby dobrze dobrać proponowane rozwiązania do indywidualnych potrzeb), jak i w czasie trwania umowy (aby zapewnić możliwość reagowania na zmiany statusu majątkowego rodziny, planów edukacyjnych dzieci, potrzeb życiowych czy też możliwości alternatywnego inwestowania).

Co należy wiedzieć, wybierając ubezpieczenie na życie z funduszem kapitałowym

1. Na podstawie analizy rzeczywistych potrzeb trzeba stworzyć własny, długofalowy program ubezpieczeniowy, odpowiadający obecnym i przyszły potrzebom oraz możliwościom finansowym. Pamiętajmy, że im wcześniej zdecydujemy się na kupno polisy, tym korzystniejsze warunki ubezpieczenia zaoferuje towarzystwo ubezpieczeń.

2. Zanim wykupimy ubezpieczenie, warto zapoznać się z ofertą kilku zakładów ubezpieczeń. Dążąc do kompleksowego zabezpieczenia, trzeba bowiem zrobić rozeznanie rynku. Pozwoli to wybrać optymalny produkt, który najlepiej zaspokoi potrzeby.

3. Gdy zdecydujecie się już Państwo, że chcecie zawrzeć ubezpieczenie na życie z funduszem kapitałowym, radzimy spotkać się z przedstawicielami kilku firm ubezpieczeniowych i porównać ich oferty.

4. Koniecznie trzeba zapoznać się z Ogólnymi Warunkami Ubezpieczeń (OWU). Pamiętajmy, że agent jest obowiązany dostarczyć ten dokument przed podpisaniem umowy.

5. Poprośmy agenta, aby przedstawił konstrukcję ubezpieczenia. Pamiętajmy, że podstawową funkcja każdego ubezpieczenia na życie jest zapewnienie środków finansowych po śmierci osoby ubezpieczonej. Analizujmy poszczególne elementy umowy na bazie odpowiednich zapisów w OWU i pytajmy agenta o to, czego nie rozumiemy. Z jego pomocą ustalamy właściwy poziom i zakres swej ochrony ubezpieczeniowej.

6. Należy analizować swoje prawa i obowiązki oddzielnie na dwóch płaszczyznach: ochrony i inwestycji. Uporządkować posiadane informacje na te, które dotyczą momentu zawierania umowy ubezpieczenia, jej trwania oraz zakończenia ( realizacji świadczenia).

7. Starajmy się określić, jakiego rodzaju inwestorem jesteśmy, jaki poziom ryzyka jesteśmy w stanie akceptować, sprawdźmy, jaka część wpłacanej składki będzie lokowana w funduszach oraz zapoznajmy się z wysokością i częstotliwością opłat, które towarzystwo ubezpieczeń będzie pobierać w okresie trwania ubezpieczenia.

8. Należy dowiedzieć się, jakie są konsekwencje wczesnej rezygnacji z polisy. W przypadku polis długoterminowych wypłacona wówczas kwota nie ma nic wspólnego z zyskiem i bywa niższa od wysokości wpłaconych składek.

9. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na tzw. symulacje przebiegu ubezpieczenia w czasie. Wszelkie prezentacje zysków, jakie osiągają fundusze, są danymi historycznymi i pokazują dotychczasowe wyniki, ale nie stanowią gwarancji równie dobrych wyników w przyszłości. To klient ponosi ryzyko związane z efektywnością inwestycji.

10. Na koniec – radzimy potwierdzić jeszcze raz informacje: jak opłacać będziemy składki i z jaką częstotliwością, co zrobić w razie chwilowego braku środków na opłacenie składki, czy istnieje możliwość utrzymania ochrony ubezpieczeniowej i jak długo, gdy nie zapłacimy składki w terminie, jakich zmian możemy dokonywać w trakcie trwania ubezpieczenia.

Niniejszy artykuł powstał i został opublikowany dzięki pomocy finansowej Unii Europejskiej. Za treść tego dokumentu odpowiada Federacja Konsumentów, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają w żadnym razie oficjalnego stanowiska Unii Europejskiej.

<< Ubezpieczenia