ustawa o kredycie konsumenckim - omówienie
Nową ustawę o kk stosuje się także do umów o kredyt konsumencki oferowanych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK).
Dnia 18 grudnia 2011 roku weszła w życie Ustawa z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (DzU z 2011 r. Nr 126, poz. 715, z późn. zm.) – dalej dla uproszczenia „ustawa o kk”, która zastąpiła Ustawę z dnia 20 lipca 2001 roku o kredycie konsumenckim. Ustawa określa obowiązki kredytodawców i pośredników kredytowych oraz uprawnienia konsumentów związane z zawieraniem umowy o kredyt konsumencki. Nowa ustawa wdraża dyrektywę 2008/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającą dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz. Urz. UE L 133 z 22.05.2008, str. 66). Nowa dyrektywa została wydana w celu ujednolicenia rynku kredytu konsumenckiego w ramach UE tak, aby konsument mógł porównać ofertę kredytu konsumenckiego nie tylko w swoim kraju, ale także w każdym innym kraju UE.
Nową ustawę o kk stosuje się także do umów o kredyt konsumencki oferowanych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK).
1. Co to jest kredyt konsumencki w rozumieniu nowej ustawy?
Ustawa o kk wprowadza definicję kredytu konsumenckiego. Przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w innej walucie, którego kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi.
Aby sprawdzić, czy kredyt udzielany w walucie obcej jest kredytem konsumenckim, należy przeliczyć jego wartość na podstawie średniego kursu tej waluty ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia kwartału poprzedzającego dzień zawarcia umowy. Takie dane dostępne są na stronie www.nbp.pl.
Przyrzeczenie udzielenia kredytu należy rozumieć szeroko, jako wszelkie oferty, reklamy kredytów, promesy.
Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności :
• umowę pożyczki;
• umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego;
• umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia – są to np. wszelkie umowy o limit lub debet w rachunku oszczędnościowo-kredytowym, umowa o kartę kredytową;
• umowę o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia (np. umowy wiązane zawierane przy zakupie jakiegoś towaru lub usługi);
• umowę o kredyt odnawialny.
Ustawę o kk stosuje się także do umów leasingu i najmu, jeżeli umowa odrębna od tych umów przewiduje przeniesienie własności przedmiotu tych umów, uzależniając je od żądania kredytodawcy.
2. Co nie jest umową o kredyt konsumencki?
Ustawy nie stosuje się do umów:
• tzw. „kredytu 0%”, według których konsument nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania oraz innych kosztów związanych z udzieleniem lub spłatą kredytu konsumenckiego;
• leasingu, jeżeli umowa nie przewiduje obowiązku przeniesienia własności przedmiotu umowy na konsumenta;
• zawieranych z podmiotami, o których mowa w art. 3 pkt 32 i 33 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (DzU z 2010 r. Nr 211, poz. 1384, z późn. zm.) – są to np. domy maklerskie polskie i zagraniczne;
• o kredyt, będących wynikiem ugody sądowej, ugody zawartej przed sądem polubownym lub ugody, która jest wynikiem postępowania mediacyjnego;
• o kredyt udzielany wyłącznie pracownikom zatrudnionym u danego pracodawcy w ramach działalności dodatkowej, w której pracownik nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania lub jest zobowiązany do zapłaty rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania niższej od powszechnie stosowanych na rynku;
• o kredyt udzielany na mocy przepisów szczególnych:
a) z zastosowaniem niższych stóp oprocentowania niż powszechnie stosowane na rynku (np. kredyt studencki) lub
b) jeżeli konsument nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania lub z zastosowaniem innych warunków, które są korzystniejsze dla konsumenta niż powszechnie stosowane na rynku oraz stóp oprocentowania nie wyższych niż powszechnie stosowane na rynku (np. kredyt mieszkaniowy z dopłatą rządową);
• których przedmiotem jest stałe lub sukcesywne świadczenie konsumentowi usług lub dostaw towarów tego samego rodzaju, gdy konsument jest zobowiązany do zapłaty za spełnione świadczenie lub dostawę towaru w ustalonych odstępach czasu w trakcie obowiązywania umowy i tym samym następuje odroczenie płatności za te usługi i towary (np. umowy o dostawę energii elektrycznej, gazu).
3. Częściowe stosowanie ustawy.
W przypadku niektórych typów umów ustawa o kk stanowi, że stosuje się do nich tylko niektóre jej przepisy. Ustawa precyzuje dokładnie, które przepisy mają zastosowanie do poszczególnych typów umów.
Częściowe stosowanie ustawy o kk dotyczy:
• umów o kredyt zabezpieczony hipoteką oraz pożyczki zabezpieczonej hipoteką,
• umów o kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym konsumenta, który jest spłacany przez konsumenta w terminie do jednego miesiąca,
• umów o kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym konsumenta, który jest spłacany przez konsumenta w terminie do trzech miesięcy lub na żądanie,
• przekroczenia środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym,
• umów przewidujących odroczenie płatności lub zmianę sposobu spłaty w przypadku, gdy konsument jest w zwłoce w związku ze spłatą zadłużenia wynikającego z umowy o kredyt, o ile postanowienia takiej umowy nie są dla konsumenta mniej korzystne od postanowień zawartych w umowie, do której odnosi się umowa przewidująca odroczenie płatności lub sposobu spłaty.
Odrębności dotyczące zakresu stosowania ustawy do ww. typów umów zostaną przedstawione poniżej przy omawianiu poszczególnych zagadnień.
4. Kilka ważnych definicji i pojęć, którymi posługuje się ustawa o kk.
Konsument – osoba fizyczna, która dokonuje czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością zawodową lub gospodarczą. Innymi słowy konsumentem w rozumieniu ustawy o kk. jest osoba, która bierze kredyt „na cele prywatne” lub kupuje na kredyt towary i usługi przeznaczone na domowe czy osobiste potrzeby. Nie jest konsumentem osoba, która bierze kredyt na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, np. na zakup sprzętu do firmy.
Przedsiębiorca – osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Przedsiębiorcą jest więc np. osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, spółka jawna, spółka z o.o., spółka akcyjna, bank.
Kredytodawca – przedsiębiorca, który w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej, udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu.
Pośrednik kredytowy – przedsiębiorca inny niż kredytodawca, który w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej dokonuje czynności faktycznych lub prawnych związanych z przygotowaniem, oferowaniem lub zawieraniem umowy o kredyt, uzyskując z tego tytułu od konsumenta lub od kredytodawcy jakiekolwiek korzyści majątkowe (wynagrodzenie, prowizje, opłaty itp.).
Kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym – umowa o kredyt, który kredytodawca udostępnia konsumentowi, umożliwiając dysponowanie środkami pieniężnymi w wysokości przekraczającej środki pieniężne zgromadzone na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym konsumenta, np. umowa o limit w rachunku.
Umowa o kredyt odnawialny – umowa o kredyt w formie linii kredytowej, przy którym spłata części zadłużenia daje możliwość ponownego zadłużania się do wysokości przyznanego limitu w okresie trwania umowy. Każda spłata całości lub wykorzystanej części kredytu powoduje, iż odnawia się on do kwoty określonej w umowie i może być wielokrotnie wykorzystywany w okresie kredytowania;
Przekroczenie - każde, inne niż kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym, akceptowane przez kredytodawcę przekroczenie kwoty środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym lub kwoty udzielonego kredytu w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym, np. dozwolony debet w rachunku.
Całkowity koszt kredytu – jest to taka wartość, która wskazuje, ile będzie kosztował dany kredyt. Jest ona sumą wszystkich kosztów, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetek, opłat, prowizji, podatków i marż, jeżeli są znane kredytodawcy oraz kosztów usług dodatkowych (np. dotyczących umów ubezpieczenia czy zabezpieczenia kredytu) w przypadku, gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu. Nie wlicza się do całkowitego kosztu kredytu kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.
Całkowita kwota kredytu – suma wszystkich środków pieniężnych, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt. Będzie to zarówno kwota, którą bank wypłaci konsumentowi „na rękę”, ale i kwota, którą przeleje np. na spłatę poprzedniego kredytu konsumenta lub na konto sprzedawcy za towar lub usługę, które konsument kupuje na kredyt.
Całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta – to suma całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu.
Stopa referencyjna – stopa oprocentowania służąca za podstawę ustalenia oprocentowania kredytu, odnosząca się do minimalnego oprocentowania podstawowych operacji otwartego rynku prowadzonych przez Narodowy Bank Polski, ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej, ogłaszana w Dzienniku Urzędowym Narodowego Banku Polskiego. Można ją znaleźć na stronie www.nbp.pl Ponadto kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany do udostępniania informacji o wysokości stopy referencyjnej w lokalu służącym do obsługi konsumenta, jeżeli zawiera z konsumentem umowę o kredyt, zgodnie z którą wysokość stopy oprocentowania kredytu uzależniona jest od wysokości stopy referencyjnej.
Stopa oprocentowania kredytu – jest to wartość wyrażona w procentach, która określa, w jakiej wysokości w stosunku rocznym (rocznie) kredytodawca naliczy konsumentowi odsetki od udzielonego kredytu (całkowitej kwoty kredytu). Stopa oprocentowania kredytu może być stała lub zmienna.
Stała stopa oprocentowania kredytu – stopa oprocentowania kredytu określona wyłącznie w umowie o kredyt (nie np. w tabeli opłat i prowizji), obowiązująca przez cały czas trwania umowy lub ustalona na pewne okresy trwania umowy.
Rzeczywista roczna stopa oprocentowania - całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym.
Stopa oprocentowania zadłużenia przeterminowanego – jest to wartość wyrażona w procentach, która określa, w jakiej wysokości w stosunku rocznym (rocznie) kredytodawca naliczy konsumentowi odsetki od niepłaconego w terminie zobowiązania wynikającego z umowy o kredyt (raty kredytu, opłat należnych kredytodawcy itp.).
Umowa o kredyt konsumencki zawierana na odległość – umowa o kredyt konsumencki zawierana z konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, o której mowa w Ustawie z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (DzU Nr 22, poz. 271, z późn. zm.) np.: za pośrednictwem strony internetowej, poczty elektronicznej, faksu, telefonu, przy użyciu formularza zamówienia wydrukowanego w prasie.
Umowa o kredyt wiązany – umowa o kredyt finansująca nabycie towaru lub usługi, także prawa, które nabywamy na podstawie innej umowy (np.: umowy sprzedaży), a obie te umowy są ze sobą powiązane. Z umową o kredyt wiązany będziemy mieli do czynienia gdy:
a) sprzedawca lub usługodawca udziela kredytu konsumentowi i jednocześnie sprzedaje dany towar i usługę; czyli ta sama firma jest jednocześnie kredytodawcą i sprzedawcą,
b) nabycie towaru lub usługi jest finansowane przez kredytodawcę, który współpracuje ze sprzedawcą lub usługodawcą w związku z przygotowaniem lub zawarciem umowy o kredyt, albo
c) nabycie towaru lub usługi jest finansowane przez kredytodawcę, a towar lub usługa są szczegółowo określone w umowie o kredyt;
Bazy danych – zbiory danych prowadzone dla celów oceny ryzyka kredytowego przez instytucje, o których mowa w art. 105 ust. 4 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (DzU z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z późn. zm.(6)), oraz biura informacji gospodarczej, o których mowa w Ustawie z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (DzU Nr 81, poz. 530, Nr 182, poz. 1228 i Nr 217, poz. 1427). Będą to zatem przykładowo Biuro Informacji Kredytowej (BIK), Rejestr bankowy, Biuro Informacji Gospodarczej (BIG), Info Monitor ;
Ocena ryzyka kredytowego – ocena zdolności konsumenta do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie o kredyt konsumencki, dokonywana przez kredytodawcę.
Trwały nośnik – materiał lub urządzenie służące do przechowywania i odczytywania informacji przekazywanych konsumentowi w związku z zawieraną umową o kredyt, przez czas odpowiedni do celów, jakim informacje te służą, oraz pozwalające na odtworzenie tych informacji w niezmienionej postaci. Może to być zarówno dokument papierowy jak i w postaci elektronicznej zapisanej przykładowo na płycie CD czy nośniku pamięci (stick).
Reprezentatywny przykład – jest to grupa danych ustalana przez kredytodawcę lub pośrednika kredytowego, określona dla danego typu umowy o kredyt konsumencki.
Przy określaniu reprezentatywnego przykładu kredytodawca czy pośrednik kredytowy określa warunki umowy o kredyt konsumencki, na których kredytodawca lub pośrednik kredytowy spodziewa się zawrzeć co najmniej dwie trzecie umów danego rodzaju, przy uwzględnieniu przez te umowy średniego okresu kredytowania, całkowitej kwoty kredytu i częstotliwości występowania na rynku umów danego rodzaju.
Formularz informacyjny – jednolity formularz zawierający podstawowe informacje dotyczące umowy kredytu konsumenckiego stosowany przez wszystkich kredytodawców i pośredników kredytowych. Ustawa o kk przewiduje trzy formularze: formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego, formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego w rachunku oszczędnościowo–rozliczeniowym, formularz informacyjny dotyczący kredytu zabezpieczonego hipoteką. Przez to, że każdy kredytodawca lub pośrednik kredytowy musi stosować ten sam wzór formularza informacyjnego, konsument może łatwiej porównać ofertę kilku przedsiębiorców.
5. Obowiązki kredytodawcy i pośrednika kredytowego dotyczące reklamy kredytu konsumenckiego.
Reklama
Kredytodawca lub pośrednik kredytowy w reklamach dotyczących kredytu konsumenckiego zawierających dane dotyczące kosztu kredytu konsumenckiego (np.: oprocentowanie, wynagrodzenie, opłaty, wartość kredytu) podaje konsumentowi na podstawie reprezentatywnego przykładu, w sposób jednoznaczny, zrozumiały i widoczny:
• stopę oprocentowania kredytu wraz z opłatami uwzględnianymi w całkowitym koszcie kredytu;
• całkowitą kwotę kredytu;
• rzeczywistą roczną stopę oprocentowania.
Kredytodawca lub pośrednik kredytowy, w niektórych sytuacjach, dodatkowo będzie musiał podać:
• czas obowiązywania umowy;
• całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta oraz wysokość rat;
• cenę towaru lub usługi oraz kwotę wszystkich zaliczek w przypadku umowy o kredyt przewidującej odroczenie płatności.
Jeżeli do zawarcia umowy o kredyt konsumencki, na warunkach określonych w reklamie, niezbędne jest zawarcie umowy dodatkowej, np. umowy ubezpieczenia, a kosztu takiej umowy nie można z góry określić, kredytodawca lub pośrednik kredytowy podaje konsumentowi w sposób jednoznaczny, zrozumiały i widoczny informację o obowiązku zawarcia takiej umowy wraz z rzeczywistą roczną stopą oprocentowania kredytu.
Pośrednik kredytowy w reklamach dotyczących kredytu konsumenckiego musi podać w sposób jednoznaczny, zrozumiały i widoczny ponadto:
• zakres umocowania do dokonywania czynności faktycznych lub prawnych;
• informację, czy pośrednik kredytowy współpracuje z kredytodawcami.
W przypadku, gdy pośrednik kredytowy współpracuje z kredytodawcami, należy przekazać konsumentowi informację o nazwach kredytodawców, z którymi pośrednik ten współpracuje.
6. Obowiązki kredytodawcy i pośrednika kredytowego przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki
Ocena ryzyka kredytowego
Nowym rozwiązaniem w ustawie o kk. jest nałożenie na kredytodawcę obowiązku oceny ryzyka kredytowego przed zawarciem umowy o kredyt z konsumentem. Oceny tej dokonuje na podstawie informacji uzyskanych od konsumenta oraz informacji zawartych w bazach danych. Konsument ma obowiązek przedstawić, na żądanie kredytodawcy, dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny ryzyka kredytowego. W większości będą to dokumenty i informacje dotyczące sytuacji finansowej i osobistej konsumenta, np.: wysokość zarobków, inne dochody, wyciągi z rachunku bankowego, informacje o innych zobowiązaniach, informacje o stanie cywilnym i liczbie osób pozostających na utrzymaniu, informacje o innych stałych zobowiązaniach (np.: ilość środków przeznaczanych miesięcznie na czynsz, prąd, gaz, telefon itp.)
W okresie, kiedy wiele osób jest nadmiernie zadłużonych, takie rozwiązanie jest bardzo korzystne dla konsumentów. Należy też oczekiwać, że wprowadzenie takiego obowiązku do ustawy spowoduje możliwość pociągnięcia do współodpowiedzialności kredytodawcę w przypadku udzielenia kredytu osobie nadmiernie zadłużonej.
Odmowa udzielenia kredytu
Kolejnym novum ustawy o kk. jest nałożony na kredytodawcę obowiązek przekazania konsumentowi niezwłocznie bezpłatnej informacji o przyczynie odmowy udzielania kredytu, jeżeli odmowa nastąpiła ze względu informacje zawarte w bazie danych lub zbiorze danych kredytodawcy, wraz z informacją o wynikach sprawdzenia oraz z jakiej bazy dane pochodzą.
Udzielenie wyjaśnień konsumentowi
Zarówno pośrednicy, jak i kredytodawcy są zobligowani do zapewnienia tzw. asysty przed¬kontraktowej, czyli objaśnienia konsumentowi informacji przekazanych przed zawarciem umowy oraz postanowień zawartych w umowie, w sposób umożliwiający konsumentowi podjęcie decyzji dotyczącej umowy o kredyt konsumencki. Konsument musi mieć możliwość oceny, czy ofero¬wany produkt jest dopasowany do jego potrzeb i wa¬runków finansowych. Konsument może zatem oczekiwać i wymagać od kredytodawców czy pośredników kredytowych wyjaśnienia w sposób zrozumiały i czytelny wszystkich istotnych zagadnień dotyczących kredytu, czy też niezrozumiałych zapisów umowy. Asysta przedkontraktowa jest również nowym rozwiązaniem na polskim rynku finansowym.
Projekt umowy
Konsument ma prawo do otrzymania, na wniosek, bezpłatnego projektu umowy o kredyt konsumencki, jeżeli w ocenie kredytodawcy lub pośrednika kredytowego spełnia on warunki do udzielenia mu kredytu konsumenckiego. Projekt umowy powinien zawierać dane konsumenta (imię, nazwisko i adres) oraz wszystkie warunki, na których kredyt mógłby zostać udzielony. Jest to rozwiązanie jedynie częściowo nowe. Do tej pory kredytodawca miał obowiązek przekazania nam projektu umowy w sytuacji, gdy nie wręczał nam egzemplarza umowy od razu przy jej podpisaniu. Obecnie to od konsumenta zależy, czy poprosi o taki projekt przed zawarciem umowy. Jest to o tyle ważne, że taki projekt daje możliwość spokojnego zapoznania się ze wszystkimi warunkami zawartymi w umowie kredytu oraz konsultacji z innymi osobami (rodziną, znajomymi, prawnikiem), którzy mogą pomóc w zrozumieniu umowy, czy podjęciu decyzji w sprawie zawarcia umowy.
Jakie informacje ma obowiązek przekazać konsumentowi kredytodawca i pośrednik kredytowy przez zawarciem umowy o kredyt?
I. Kredytodawca lub pośrednik kredytowy przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki jest zobowiązany przekazać konsumentowi, na trwałym nośniku oraz na formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu konsumenckiego:
• imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy i pośrednika kredytowego;
• rodzaj kredytu;
• czas obowiązywania umowy;
• stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, która jest podstawą obliczenia tej zmiany; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
• całkowitą kwotę kredytu;
• terminy i sposób wypłaty kredytu;
• rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta;
• zasady i terminy spłaty kredytu oraz w odpowiednich przypadkach (co należy rozumieć w wypadku, gdy kredytodawca zalicza wpłaty konsumenta w sposób inny niż standardowy, czyli spłata kapitału, odsetek, odsetek karnych, innych opłat i należności) kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy;
• informację dotyczącą obowiązku zawarcia umowy dodatkowej, w szczególności umowy ubezpieczenia;
• w odpowiednich przypadkach (co należy rozumieć wtedy, kiedy są naliczane lub mają być naliczone) informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności odsetkach, opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie;
• informację o konieczności poniesienia opłat notarialnych, o ile wystąpią;
• informację o stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu;
• informację o skutkach braku płatności;
• w odpowiednich przypadkach informację o wymaganych zabezpieczeniach kredytu konsumenckiego;
• informację o prawie konsumenta do odstąpienia od umowy;
• informację o prawie konsumenta do spłaty kredytu przed terminem;
• informację o prawie kredytodawcy do zastrzeżenia w umowie prowizji za spłatę kredytu przed terminem oraz zasady jej ustalania;
• informację o prawie konsumenta do otrzymania bezpłatnej informacji na temat wyników przeprowadzonej w celu oceny ryzyka kredytowego weryfikacji w bazie danych;
• informację o prawie konsumenta do otrzymania bezpłatnego projektu umowy;
• w odpowiednich przypadkach informację o terminie, w którym kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest związany informacjami, które przekazał konsumentowi.
• w przypadku umowy o kredyt wiązany lub w formie odroczonej płatności opis i cenę towaru lub usługi;
• jeżeli zgodnie z postanowieniami umowy o kredyt, płatności dokonywane przez konsumenta nie są niezwłocznie zaliczane do spłaty całkowitej kwoty kredytu, ale są wykorzystywane do zgromadzenia kapitału przez okresy i na zasadach określonych w umowie o kredyt lub w umowie dodatkowej, dodatkowo jasne i zwięzłe stwierdzenie, że taka umowa o kredyt nie przewiduje gwarancji spłaty całkowitej kwoty kredytu wypłaconej na jej podstawie
Informacji tych nie mają obowiązku podawać sprzedawcy i usługodawcy, którzy działają w charakterze pośredników kredytowych w ramach działalności pomocniczej. Czyli niestety obowiązek ten nie będzie dotyczył większości sprzedawców oferujących sprzedaż towarów i usług na kredyt. Co nie oznacza, że informacji tych nie otrzymamy. Ma obowiązek przekazać je konsumentowi kredytodawca kredytujący tę sprzedaż.
W przypadku umowy o kredyt konsumencki zawieranej na wniosek konsumenta na odległość, jeżeli środek porozumiewania się na odległość nie pozwala na przekazanie wszystkich wymienionych powyżej informacji, kredytodawca lub pośrednik kredytowy przekazuje konsumentowi te informacje niezwłocznie po zawarciu umowy o kredyt konsumencki na formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu konsumenckiego.
W przypadku przekazywania konsumentowi informacji w formie głosowych komunikatów telefonicznych, kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany przekazać konsumentowi co najmniej:
• czas obowiązywania umowy;
• stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, która jest podstawą obliczenia tej zmiany; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
• całkowitą kwotę kredytu;
• terminy i sposób wypłaty kredytu;
• zasady i terminy spłaty kredytu oraz w odpowiednich przypadkach (co należy rozumieć w wypadku, gdy kredytodawca zalicza wpłaty konsumenta w sposób inny niż standardowy, czyli spłata kapitału, odsetek, odsetek karnych, innych opłat i należności) kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy,
• rzeczywistą roczną stopę oprocentowania w formie reprezentatywnego przykładu;
• całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta;
• opis i cenę towaru lub usługi w odniesieniu do umów o kredyt wiązany lub w formie odroczonej płatności.
II. Kredytodawca lub pośrednik kredytowy, przed zawarciem umowy o kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym, jest zobowiązany podać konsumentowi na trwałym nośniku oraz na formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu konsumenckiego w rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowym:
• imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy i pośrednika kredytowego;
• rodzaj kredytu;
• czas obowiązywania umowy;
• stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, która jest podstawą obliczenia tej zmiany; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
• całkowitą kwotę kredytu;
• terminy i sposób wypłaty kredytu;
• rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta;
• zasady i terminy spłaty kredytu oraz w odpowiednich przypadkach (co należy rozumieć w wypadku, gdy kredytodawca zalicza wpłaty konsumenta w sposób inny niż standardowy, czyli spłata kapitału, odsetek, odsetek karnych, innych opłat i należności) kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy;
• informację dotyczącą obowiązku zawarcia umowy dodatkowej, w szczególności umowy ubezpieczenia;
• w odpowiednich przypadkach (co należy rozumieć wtedy, kiedy są naliczane lub mają być naliczone) informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności odsetkach, opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie;
• informację o konieczności poniesienia opłat notarialnych, o ile wystąpią;
• informację o stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu;
• informację o skutkach braku płatności;
• w odpowiednich przypadkach informację o wymaganych zabezpieczeniach kredytu konsumenckiego;
• informację o prawie konsumenta do odstąpienia od umowy;
• informację o prawie konsumenta do spłaty kredytu przed terminem;
• informację o prawie kredytodawcy do zastrzeżenia w umowie prowizji za spłatę kredytu przed terminem oraz zasady jej ustalania;
• informację o prawie konsumenta do otrzymania bezpłatnej informacji na temat wyników przeprowadzonej w celu oceny ryzyka kredytowego weryfikacji w bazie danych;
• informację o prawie konsumenta do otrzymania bezpłatnego projektu umowy;
• w odpowiednich przypadkach informację o terminie, w którym kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest związany informacjami, które przekazał konsumentowi.
III. Kredytodawca lub pośrednik kredytowy przed zawarciem umowy o kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym, który jest spłacany przez konsumenta w terminie do trzech miesięcy, jest zobowiązany podać konsumentowi, na trwałym nośniku:
• imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy i pośrednika kredytowego;
• rodzaj kredytu;
• czas obowiązywania umowy;
• stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, która jest podstawą obliczenia tej zmiany; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
• całkowitą kwotę kredytu;
• informację o stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu;
• informację o prawie konsumenta do otrzymania bezpłatnej informacji na temat wyników przeprowadzonej w celu oceny ryzyka kredytowego weryfikacji w bazie danych;
• w odpowiednich przypadkach informację o terminie, w którym kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest związany informacjami, które przekazał konsumentowi;
• informację o warunkach i sposobie rozwiązania umowy o kredyt;
• informację o opłatach stosowanych w czasie obowiązywania umowy oraz warunki ich zmiany;
• w przypadku umowy o kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym, który jest spłacany przez konsumenta na żądanie, dodatkowo informację o możliwości żądania w dowolnym momencie spłaty pełnej kwoty kredytu przez konsumenta;
• w przypadku umowy o kredyt przewidującej odroczenie płatności lub zmianę sposobu spłaty, gdy konsument jest w zwłoce ze spłatą zadłużenia, ponadto rzeczywistą roczną stopę oprocentowania przedstawioną w formie reprezentatywnego przykładu wraz z założeniami przyjętymi do jej obliczenia.
Informacje te kredytodawca lub pośrednik kredytowy może przekazać konsumentowi na formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu konsumenckiego w rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowym.
Informacji tych nie mają obowiązku podawać sprzedawcy i usługodawcy, którzy działają w charakterze pośredników kredytowych w ramach działalności pomocniczej.
IV. Kredytodawca lub pośrednik kredytowy przed zawarciem umowy o kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym, który jest spłacany przez konsumenta w terminie do jednego miesiąca, jest zobowiązany podać konsumentowi, na trwałym nośniku:
• stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, która jest podstawą obliczenia tej zmiany; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
• całkowitą kwotę kredytu;
• rzeczywistą roczną stopę oprocentowania przedstawioną w formie reprezentatywnego przykładu wraz z założeniami przyjętymi do jej obliczenia;
• informację o możliwości żądania w dowolnym momencie spłaty pełnej kwoty kredytu przez konsumenta;
• informację o opłatach stosowanych w czasie obowiązywania umowy oraz warunki ich zmiany.
Informacje te kredytodawca lub pośrednik kredytowy może przekazać konsumentowi na formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu konsumenckiego w rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowym.
Informacji tych nie mają obowiązku podawać sprzedawcy i usługodawcy, którzy działają w charakterze pośredników kredytowych w ramach działalności pomocniczej.
W przypadku umowy o kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym zawieranej na wniosek konsumenta na odległość, jeżeli środek porozumiewania się na odległość nie pozwala na przekazanie wszystkich wskazanych powyżej danych (zgodnie z art. 17 ust. 2-4 i art. 19 ustawy o kk), kredytodawca lub pośrednik kredytowy dostarcza konsumentowi niezwłocznie po zawarciu umowy o kredyt co najmniej:
• imię, nazwisko i adres konsumenta oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy i pośrednika kredytowego;
• rodzaj kredytu;
• czas obowiązywania umowy;
• terminy i sposób wypłaty kredytu;
• stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, która jest podstawą obliczenia tej zmiany; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
• termin, sposób i skutki odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązek zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia spłaty kredytu (w przypadku kredytu wiązanego od dnia wydania towaru przez sprzedawcę lub rozpoczęcia świadczenia usług przez usługodawcę do dnia złożenia przez konsumenta oświadczenia o odstąpieniu od umowy), a także kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym;
• informację o możliwości żądania w dowolnym momencie spłaty przez konsumenta pełnej kwoty kredytu;
• informację o opłatach stosowanych od chwili zawarcia umowy oraz warunkach ich zmiany.
Jeżeli informacja przekazywana jest konsumentowi w formie głosowych komunikatów telefonicznych, a konsument wnosi o niezwłoczne udostępnienie kredytu w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym, kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany przekazać konsumentowi co najmniej:
• stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, która jest podstawą obliczenia tej zmiany; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
• całkowitą kwotę kredytu;
• informację o możliwości żądania w dowolnym momencie spłaty pełnej kwoty kredytu przez konsumenta;
• rzeczywistą roczną stopę oprocentowania przedstawioną w formie reprezentatywnego przykładu wraz z założeniami przyjętymi do jej obliczenia;
• informację o opłatach stosowanych w czasie obowiązywania umowy oraz warunki ich zmiany.
W przypadku umowy o kredyt przewidującej odroczenie płatności lub zmianę sposobu spłaty, gdy konsument jest w zwłoce ze spłatą zadłużenia wynikającego z umowy o kredyt, zawieranej na wniosek konsumenta na odległość, jeżeli środek porozumiewania się na odległość nie pozwala na przekazanie danych dotyczących tej umowy (zgodnie z art. 18 ust. 1 i art. 19 ustawy o kk), kredytodawca lub pośrednik kredytowy dostarcza konsumentowi niezwłocznie po zawarciu umowy o kredyt dane:
• imię, nazwisko i adres konsumenta oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy i pośrednika kredytowego;
• rodzaj kredytu;
• czas obowiązywania umowy;
• całkowitą kwotę kredytu;
• terminy i sposób wypłaty kredytu;
• stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, która jest podstawą obliczenia tej zmiany; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
• rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta, ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia;
• zasady i terminy spłaty kredytu, w szczególności kolejności zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy, w tym informację o prawie do otrzymania bezpłatnego harmonogramu;
• roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu;
• prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem;
• informację o prawie kredytodawcy do zastrzeżenia w umowie prowizji za dokonanie spłaty kredytu przed terminem i zasady ustalenia wysokości tej prowizji.
Jeżeli informacja jest przekazywana konsumentowi w formie głosowych komunikatów telefonicznych dotyczących umowy o odroczenie płatności lub zmianę sposobu spłaty, a konsument jest w zwłoce ze spłatą zadłużenia wynikającego z umowy o kredyt, kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany przekazać konsumentowi co najmniej:
• czas obowiązywania umowy;
• stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, która jest podstawą obliczenia tej zmiany; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
• całkowitą kwotę kredytu;
• informację o możliwości żądania w dowolnym momencie spłaty pełnej kwoty kredytu przez konsumenta;
• rzeczywistą roczną stopę oprocentowania przedstawioną w formie reprezentatywnego przykładu wraz z założeniami przyjętymi do jej obliczenia;
• informację o opłatach stosowanych w czasie obowiązywania umowy oraz warunki ich zmiany.
V. Kredytodawca lub pośrednik kredytowy, przed zawarciem umowy o kredyt zabezpieczony hipoteką, jest zobowiązany podać konsumentowi na trwałym nośniku oraz na formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu zabezpieczonego hipoteką:
• imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy i pośrednika kredytowego;
• rodzaj kredytu;
• czas obowiązywania umowy;
• stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, która jest podstawą obliczenia tej zmiany; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
• całkowitą kwotę kredytu; w przypadku kredytów indeksowanych w walucie innej niż waluta polska należy wskazać kwotę kredytu w tej walucie obliczoną na dzień udzielenia informacji;
• sposób i terminy wypłaty kredytu, a w przypadku kredytów indeksowanych w walucie innej niż waluta polska informację, na jakich zasadach następuje przeliczenie wypłaconej kwoty kredytu;
• informację, że zmiana kursu waluty oraz stopy oprocentowania będzie miała wpływ na całkowitą kwotę kredytu oraz wysokość rat kapitałowo-odsetkowych (ryzyko walutowe);
• informację o warunkach przeliczenia całkowitej kwoty kredytu na inną walutę;
• informację o zasadach ustalania wysokości spreadu walutowego oraz sposobie informowania konsumenta przez bank o jego wysokości w czasie obowiązywania umowy;
• informację o wpływie spreadu walutowego na wysokość kredytu oraz wysokość rat kapitałowo-odsetkowych;
• informację o wymaganym wkładzie własnym;
• informację o możliwości i zasadach, na jakich kredytodawca udziela karencji (odroczenia) w spłacie kredytu;
• informację dotyczącą obowiązku zawarcia umowy dodatkowej, w szczególności umowy ubezpieczenia;
• zasady i terminy spłaty kredytu, w szczególności kolejności zaliczania rat na poczet należności kredytodawcy;
• całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta;
• informację o wymaganych zabezpieczeniach kredytu;
• informację o kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetkach, opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy, z podziałem na koszty ponoszone przez konsumenta jednorazowo i okresowo oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie;
• informację o stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu (np.: koszty monitów, wezwań do zapłaty itp.);
• informację o terminie, sposobie i skutkach odstąpienia od umowy przez konsumenta, jeżeli kredytodawca lub pośrednik kredytowy przewiduje udzielenie konsumentowi takiego prawa;
• informację o prawie konsumenta do spłaty kredytu przed terminem, jeżeli kredytodawca lub pośrednik kredytowy przewiduje udzielenie konsumentowi takiego prawa;
• informację o możliwych kosztach, które poniesie konsument w przypadku spłaty kredytu przed terminem.
VI. Przed zawarciem umowy o kredyt (jakiejkolwiek), pośrednik kredytowy jest zobowiązany przekazać konsumentowi, na trwałym nośniku, informacje:
• zakres umocowania do dokonywania czynności faktycznych lub prawnych;
• informację, czy pośrednik kredytowy współpracuje z kredytodawcami;
• przypadku, gdy pośrednik kredytowy współpracuje z kredytodawcami, należy przekazać konsumentowi informację o nazwach kredytodawców, z którymi pośrednik ten współpracuje;
• informację o wysokości ewentualnych kosztów czynności faktycznych lub prawnych związanych z przygotowaniem, oferowaniem, zawieraniem lub wykonywaniem umowy o kredyt, które pośrednik kredytowy otrzymuje od konsumenta;
• informacje, czy pośrednik kredytowy otrzymuje wynagrodzenie od kredytodawcy.
7. Rzeczywista roczna stopa procentowa i całkowita kwota do zapłaty
Kredytodawca lub pośrednik kredytowy ustala rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta, na podstawie informacji uzyskanych od konsumenta, na jakich warunkach chciałby zawrzeć kredyt, w szczególności czasu obowiązywania umowy o kredyt konsumencki i kwoty kredytu. Jeżeli konsument nie udzieli tych informacji, kredytodawca lub pośrednik kredytowy ustala rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta, na podstawie reprezentatywnego przykładu.
Przy ustalaniu rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania kredytodawca lub pośrednik kredytowy uwzględnia:
• całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, z wyłączeniem opłat z tytułu niewykonania swoich zobowiązań wynikających z umowy o kredyt oraz opłat innych niż cena nabycia towaru lub usługi, które konsument jest zobowiązany ponieść bez względu na sposób finansowania tego nabycia, oraz
• koszty prowadzenia rachunku, z którego realizowane są spłaty, koszty przelewów i wpłat na ten rachunek oraz inne koszty związane z tymi transakcjami, chyba że otwarcie rachunku nie jest obowiązkowe, a koszty rachunku zostały w sposób jasny, zrozumiały i widoczny podane w umowie o kredyt lub w innej umowie zawartej z konsumentem.
Jeżeli z postanowień umowy o kredyt wynika możliwość zmiany stopy oprocentowania kredytu i opłat uwzględnianych przy ustalaniu rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania, rzeczywistą roczną stopę oprocentowania ustala się przy założeniu, że stopa oprocentowania kredytu i opłaty te nie zmienią się przez cały czas obowiązywania umowy o kredyt.
8. Umowa o kredyt
Wymogi formalne umowy
Umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę. Powinna być sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały.
Kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany niezwłocznie doręczyć umowę konsumentowi.
Co powinna zawierać umowa o kredyt konsumencki
Umowa o kredyt konsumencki powinna określać:
• imię, nazwisko i adres konsumenta oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy i pośrednika kredytowego;
• rodzaj kredytu;
• czas obowiązywania umowy;
• całkowitą kwotę kredytu;
• terminy i sposób wypłaty kredytu;
• stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, która jest podstawą obliczenia tej zmiany; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
• rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia;
• zasady i terminy spłaty kredytu, w szczególności kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy, w tym informację o prawie do otrzymywania bezpłatnego harmonogramu spłaty;
• zestawienie zawierające terminy i zasady płatności odsetek oraz wszelkich innych kosztów kredytu w przypadku, gdy kredytodawca lub pośrednik kredytowy udziela karencji w spłacie kredytu;
• informację o innych kosztach, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie;
• roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu (np.: koszty monitów, wezwań do zapłaty itp.);
• skutki braku płatności;
• informację o konieczności poniesienia opłat notarialnych, o ile wystąpią;
• sposób zabezpieczenia i ubezpieczenia spłaty kredytu, jeżeli umowa je przewiduje;
• termin, sposób i skutki odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązek zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia spłaty kredytu (w przypadku kredytu wiązanego od dnia wydania towaru przez sprzedawcę lub rozpoczęcia świadczenia usług przez usługodawcę do dnia złożenia przez konsumenta oświadczenia o odstąpieniu od umowy), a także kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym;
• prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem;
• informację o prawie kredytodawcy do zastrzeżenia w umowie prowizji za dokonanie spłaty kredytu przed terminem i zasady ustalenia wysokości tej prowizji;
• w przypadku kredytu wiązanego, jeżeli sprzedawca lub usługodawca nie wykonał lub nienależycie wykonał zobowiązanie wobec konsumenta, a żądanie przez konsumenta wykonania tego zobowiązania nie było skuteczne, informację, że konsumentowi przysługuje prawo dochodzenia swoich roszczeń o wykonanie tego zobowiązania od kredytodawcy;
• warunki wypowiedzenia umowy;
• informację o możliwości korzystania z pozasądowego rozstrzygania sporów oraz zasadach dostępu do tej procedury, jeżeli takie prawo przysługuje konsumentowi;
• wskazanie organu nadzoru właściwego w sprawach ochrony konsumentów.
Jeżeli zgodnie z postanowieniami umowy o kredyt, płatności dokonywane przez konsumenta nie są niezwłocznie zaliczane do spłaty całkowitej kwoty kredytu, ale są wykorzystywane do zgromadzenia kapitału przez okresy i na zasadach określonych w umowie o kredyt lub w umowie dodatkowej, umowa powinna zawierać jasne i zwięzłe stwierdzenie, że nie przewiduje gwarancji spłaty całkowitej kwoty kredytu wypłaconej na jej podstawie.
Umowa o kredyt wiązany lub w formie odroczonej płatności, powinna zawierać dodatkowo:
• opis towaru lub usługi;
• cenę nabycia towaru lub usługi.
Umowa o kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym
Umowa o kredyt konsumencki w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym podlegający spłacie na żądanie lub w terminie do trzech miesięcy powinna zawierać co najmniej:
• imię, nazwisko i adres konsumenta oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy i pośrednika kredytowego;
• rodzaj kredytu;
• czas obowiązywania umowy;
• terminy i sposób wypłaty kredytu;
• stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, która jest podstawą obliczenia tej zmiany; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
• termin, sposób i skutki odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązek zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia spłaty kredytu (w przypadku kredytu wiązanego od dnia wydania towaru przez sprzedawcę lub rozpoczęcia świadczenia usług przez usługodawcę do dnia złożenia przez konsumenta oświadczenia o odstąpieniu od umowy), a także kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym;
• limit kredytu;
• całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta;
• informację o możliwości żądania w dowolnym momencie spłaty pełnej kwoty kredytu przez konsumenta;
• informację o opłatach stosowanych od chwili zawarcia umowy oraz warunkach ich zmiany.
Jeżeli zgodnie z umową rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego konsumenta możliwe jest przekroczenie salda na tym rachunku, umowa powinna zawierać co najmniej:
• informacje o stopie oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, która jest podstawą obliczenia tej zmiany; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
• informację o opłatach stosowanych od chwili zawarcia umowy oraz warunkach ich zmiany.
Umowa o kredyt konsumencki, przewidująca odroczenie płatności lub zmianę sposobu spłaty w przypadku, gdy konsument jest w zwłoce w związku ze spłatą zadłużenia, powinna zawierać co najmniej:
• imię, nazwisko i adres konsumenta oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy i pośrednika kredytowego;
• rodzaj kredytu;
• czas obowiązywania umowy;
• całkowitą kwotę kredytu;
• terminy i sposób wypłaty kredytu;
• stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, która jest podstawą obliczenia tej zmiany; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
• rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia;
• zasady i terminy spłaty kredytu, w szczególności kolejności zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy, w tym informację o prawie do otrzymywania bezpłatnego harmonogramu spłaty;
• roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu (np.: koszty monitów, wezwań do zapłaty itp.);
• prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem;
• informację o prawie kredytodawcy do zastrzeżenia w umowie prowizji za dokonanie spłaty kredytu przed terminem i zasady ustalenia wysokości tej prowizji;
• opis towaru lub usługi;
• cenę nabycia towaru lub usługi.
Umowa o kredyt zabezpieczony hipoteką powinna zawierać co najmniej:
• strony umowy,
• kwotę i walutę kredytu,
• cel, na który kredyt został udzielony,
• zasady i termin spłaty kredytu,
• w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu,
• wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,
• sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,
• zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu,
• terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,
• wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje,
• warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy,
• określenie opłat oraz innych kosztów związanych z udzieleniem kredytu, w tym opłatę za rozpatrzenie wniosku kredytowego, przygotowanie i zawarcie umowy o kredyt oraz warunki ich zmian,
• całkowity koszt kredytu określony w dniu zawarcia umowy,
• całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta określoną w dniu zawarcia umowy,
• zasady i koszty ustanowienia, zmiany lub wygaśnięcia zabezpieczeń i ubezpieczeń w tym kosztów ubezpieczenia spłaty kredytu,
• prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem,
• termin, sposób i skutki odstąpienia od umowy przez konsumenta, jeżeli takie prawo konsumentowi przysługuje,
• skutki niedotrzymania warunków umowy, ze szczególnym uwzględnieniem informacji o stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunkach jej zmiany oraz ewentualne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu;
• sposób i warunki ustalania stopy procentowej, na podstawie której obliczana jest wysokość rat kapitałowo-odsetkowych - w przypadku kredytów o zmiennej stopie oprocentowania.
W umowach o kredyt zabezpieczony hipoteką, indeksowanych w walucie innej niż waluta polska, umowa dodatkowo zawierać informację o:
• wysokości raty kapitałowo-odsetkowej w walucie innej niż waluta polska;
• zasadach i terminach ustalania kursu wymiany walut, przeliczania na walutę polską kwoty udostępnionego kredytu oraz wysokości rat kapitałowo-odsetkowych.
9. Realizacja umowy o kredyt konsumencki
Zmiana oprocentowania w trakcie trwania umowy kredytu konsumenckiego
W przypadku zmiany wysokości stopy oprocentowania w czasie obowiązywania umowy o kredyt konsumencki, konsument przed jej dokonaniem otrzymuje od kredytodawcy, na trwałym nośniku, informację o tej zmianie. Informacja ta zawiera szczegółowe określenie stopy oprocentowania, wysokości raty kredytu po dokonaniu zmiany stopy oprocentowania oraz informację o liczbie i częstotliwości płatności rat, o ile ulegają one zmianie. W przypadku zmiany wysokości stopy oprocentowania lub wysokości opłat w czasie obowiązywania umowy o kredyt w rachunku rozliczeniowo – oszczędnościowym, konsument przed jej dokonaniem otrzymuje, na trwałym nośniku, informację o zmianie wysokości stopy oprocentowania lub wysokości opłat i terminie tej zmiany. Kredytodawca informuje również niezwłocznie konsumenta o zmianie oprocentowania wynikającej ze zmiany wysokości odsetek maksymalnych. Odsetki maksymalne ustalone są jako czterokrotność stopy kredytu lombardowego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski. Stopę kredytu lombardowego można sprawdzić na stronie www.nbp.pl
Jeżeli zgodnie z umową, wysokość stopy oprocentowania kredytu uzależniona jest od wysokości stopy referencyjnej lub indeksu, strony mogą w umowie określić inny sposób informowania konsumenta o zmianie wysokości stopy oprocentowania kredytu konsumenckiego.
Bezpłatny harmonogram spłat
W przypadku umowy o kredyt konsumencki zawartej na czas określony, konsument ma prawo do otrzymania na wniosek, w każdym czasie, bezpłatnie harmonogramu spłaty. Harmonogram powinien zawierać termin, wysokość raty kredytu z wyodrębnieniem jej poszczególnych składników, w szczególności kapitału, odsetek oraz wszelkich innych kosztów kredytu, które konsument jest zobowiązany zapłacić. Ponadto w harmonogramie powinna być zawarta informacja, że dane zawarte w harmonogramie obowiązują do momentu zmiany stopy oprocentowania lub wszelkich innych kosztów kredytu składających się na wysokość raty kredytu (chyba, że oprocentowanie i koszty kredytu są stałe).
Wyciąg z rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego
W czasie obowiązywania umowy o kredyt konsumencki w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym konsument otrzymuje, na trwałym nośniku, wyciąg z tego rachunku, który w szczególności zawiera:
• wskazanie okresu objętego wyciągiem;
• informację o saldzie z poprzedniego wyciągu z rachunku oraz jego datę;
• kwoty i daty operacji dokonywanych na rachunku w okresie objętym wyciągiem;
• informację o aktualnym saldzie;
• stopę oprocentowania;
• informację o wysokości pobranych opłat;
• informację o kwocie minimalnej wymagalnej spłaty, o ile umowa ją przewiduje.
Informacja o przekroczeniu salda w rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego
Jeżeli przekroczenie salda (znaczne) na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym konsumenta utrzymuje się dłużej niż jeden miesiąc, konsument otrzymuje, na trwałym nośniku, informację o wysokości tego przekroczenia oraz
• stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy,
• informację o innych kosztach, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki na jakich koszty te mogą ulec zmianie
Zmiana całkowitej kwoty kredytu
W przypadku zmiany całkowitej kwoty kredytu, w czasie obowiązywania umowy o kredyt konsumencki (np. w wyniku zaciągnięcia dodatkowego zobowiązania u tego kredytodawcy) konsument jest zobowiązany do przedstawienia, na żądanie kredytodawcy, dokumentów i informacji dotyczących jego aktualnej sytuacji finansowej. W przypadku znacznego zwiększenia całkowitej kwoty kredytu kredytodawca jest zobowiązany do przeprowadzenia ponownej oceny ryzyka kredytowego konsumenta.
Weksel i czek
Weksel lub czek konsumenta, wręczony kredytodawcy w celu spełnienia lub zabezpieczenia świadczenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki, powinien zawierać klauzulę „nie na zlecenie” lub inną równoznaczną. Oznacza to, że weksel lub czek nie może być indosowany (przeniesienie prawa z weksla lub czeku) na inną osobę lub przedsiębiorcę. Gdy kredytodawca przyjmie od nas weksel lub czek bez klauzuli „nie na zlecenie” i przeniesie prawo z weksla lub czeku na inną osobę, także gdy weksel lub czek znajdzie się w posiadaniu innej osoby wbrew woli kredytodawcy, kredytodawca jest zobowiązany do naprawienia poniesionej przez konsumenta szkody przez zapłatę weksla lub czeku. Musimy pamiętać, że weksel czy czek to bardzo specyficzny sposób zabezpieczenia. W przypadku przeniesienia prawa z weksla lub czeku na inną osobę przez Indos, ta osoba nabywa prawo żądania zapłaty całej kwoty, na jaką wypełniony jest weksel lub czek.
Kredytodawca jest zobowiązany niezwłocznie po spełnieniu przez konsumenta świadczenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki zwrócić weksel konsumentowi.
Wypowiedzenie umowy o kredyt odnawialny
Konsument ma prawo w każdym czasie, bez dodatkowych opłat, wypowiedzieć umowę o kredyt odnawialny. Strony mogą w umowie określić termin wypowiedzenia tej umowy przez konsumenta, który nie może być jednak dłuższy niż jeden miesiąc.
Kredytodawca ma prawo, na trwałym nośniku, wypowiedzieć umowę o kredyt odnawialny. Strony mogą w umowie określić termin wypowiedzenia tej umowy przez kredytodawcę, który nie może być jednak krótszy niż dwa miesiące. Kredytodawca ma prawo ponadto wypowiedzieć umowę o kredyt odnawialny w przypadku niedotrzymania przez konsumenta zobowiązań dotyczących warunków udzielenia tego kredytu określonych w umowie oraz negatywnej oceny ryzyka kredytowego konsumenta. Kredytodawca jest zobowiązany do poinformowania konsumenta o przyczynach tego ostatniego wypowiedzenia nie później niż przed upływem terminu wypowiedzenia.
Przelew wierzytelności wynikającej z umowy kredytu konsumenckiego
Kredytodawca może przelać (odsprzedać) wierzytelność wynikającą z umowy kredytu konsumenckiego na inną osobę lub przedsiębiorcę. Najczęściej taka sytuacja ma miejsce, gdy bank przejmuje inny bank albo zalegamy ze spłatą zobowiązania wynikającego z umowy kredytu konsumenckiego i tę kwotę kredytodawca sprzedaje np. firmie windykacyjnej lub sekurytyzacyjnemu funduszowi inwestycyjnemu. Kredytodawca nie może w umowie przelewu wierzytelności wyłączyć lub ograniczyć zarzutów przysługujących konsumentowi (np.: zarzutu przedawnienia roszczenia, potrącenia albo zarzuty spełnienia świadczenia). Kredytodawca zawiadamia konsumenta, na trwałym nośniku, o przelewie wierzytelności, chyba że konsument nadal ma spełniać świadczenie do rąk kredytodawcy.
Spłata kredytu indeksowanego do waluty obcej w tej walucie
W przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, konsument może dokonywać spłaty rat kapitałowo-odsetkowych bezpośrednio w tej walucie. To samo dotyczy spłaty całości lub części kredytu. Spłata kredytu indeksowanego w walucie obcej nie może wiązać się z poniesieniem dodatkowych kosztów przez konsumenta. Kredytodawca nie może uzależnić wykonania przez konsumenta uprawnienia do spłaty kredytu w walucie obcej od wprowadzenia dodatkowych ograniczeń, w szczególności nie może zobowiązać kredytobiorcy do nabywania waluty przeznaczonej na spłatę rat kredytu, jego całości lub części, od określonego podmiotu (np. samego kredytodawcy, czy konkretnego kantoru).
10. Kredyt darmowy
W przypadku niedotrzymania przez kredytodawcę niektórych przepisów ustawy, ustawodawca wprowadził do ustawy rozwiązanie, znane już z poprzedniej ustawy, będące formą kary za niewypełnienie ciążących na kredytodawcy obowiązków, tzw. sankcja kredytu darmowego.
W przypadku naruszenia, które należy rozumieć szeroko (czyli zarówno jako niepodanie w ogóle informacji wymaganej, jak i podanie jej w sposób nieprawidłowy, niezrozumiały czy błędny), przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17 i art. 31-33 ustawy o kk, konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy, za wyjątkiem przewidzianych w umowie kosztów zabezpieczenia kredytu. Spłaty dokonuje w terminie i w sposób ustalony w umowie. Innymi słowy, spłacamy kapitał pozostały do spłaty wraz z kosztami zabezpieczenia w ratach płaconych w tym samym terminie, jaki wynika z umowy i przez okres, na jaki została zawarta umowa. Jeżeli kredytodawca w umowie nie określił zasad i terminów spłaty kredytu, konsument zwraca kredyt w równych ratach, płatnych co miesiąc, od dnia zawarcia umowy. Jeżeli umowa o kredyt konsumencki nie przewiduje terminu spłaty kredytu, konsument zwraca kredyt w terminie:
1) pięciu lat - w przypadku kredytów konsumenckich do wysokości 80 000 zł;
2) dziesięciu lat - w przypadku kredytów konsumenckich powyżej 80 000 zł.
Sankcja kredytu darmowego ma skutek ex lege i ex tunc, co oznacza, że wystarczy samo wystąpienie naruszenia przepisów ustawy oraz wysłanie oświadczenia do kredytodawcy, który je otrzyma i się z nim zapozna, aby doszło do przekształcenia umowy. Uprawnienie do przekształcenia kredytu w kredyt darmowy przysługuje konsumentowi również po wykonaniu i zakończeniu umowy kredytu. Kredytodawca obowiązany jest wówczas zwrócić konsumentowi nienależnie pobrane odsetki i koszty. Należy jednak pamiętać, że uprawnienie konsumenta wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy.
Sankcja kredytu darmowego umów zabezpieczonych hipoteką. W przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 35 ustawy o kk, konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy za okres 4 lat poprzedzających dzień złożenia tego oświadczenia i w sposób ustalony w umowie. Ponieważ kredyt hipoteczny jest kredytem bardzo specyficznym, zawieranym zazwyczaj na bardzo długi okres (nawet 30 czy 40 lat), ustawodawca ograniczył, w przypadku tego kredytu, okres spłaty kredytu bez odsetek i innych kosztów należnych kredytodawcy do okresu 4 lat. Jeżeli stwierdzimy, że naruszenie nastąpiło, mamy prawo - po wysłaniu oświadczenia kredytodawcy o skorzystaniu z naszych uprawnień - spłacać kredyt przez następne 4 lata bez odsetek i innych kosztów należnych kredytodawcy. W przypadku gdybyśmy dopatrzyli się naruszenia pod koniec umowy lub po jej zakończeniu, kredytodawca powinien nam zwrócić nienależnie pobrane odsetki i koszty za okres 4 lat. Uprawnienie konsumenta wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy.
11. Spłata kredytu przed terminem
Konsument ma prawo w każdym czasie do spłaty całości lub części kredytu przed terminem określonym w umowie. W przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, nawet jak konsument je zapłacił już wcześniej. W przypadku spłaty części kredytu przed terminem określonym w umowie, obniżenie całkowitego kosztu kredytu stosuje się odpowiednio.
Kredytodawca ma prawo zastrzec w umowie prowizję za spłatę kredytu przed terminem, jednakże tylko wtedy, gdy:
• spłata przypada na okres, w którym stopa oprocentowania kredytu jest stała oraz
• łączna kwota spłat (z tytułu wcześniejszej częściowej lub całkowitej spłaty kredytu) w okresie dwunastu kolejnych miesięcy kredytu jest wyższa niż trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” z miesiąca grudnia roku poprzedzającego rok spłaty kredytu. Dane dotyczące przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw można odnaleźć na stronie www.stat.gov.pl
Prowizja za spłatę kredytu przed terminem nie może przekraczać :
• 1% spłacanej części kredytu, jeżeli okres między datą spłaty kredytu a terminem spłaty (końcowym) kredytu przekracza jeden rok;
• 0,5% spłacanej części kwoty kredytu, jeżeli okres między datą spłaty kredytu a terminem spłaty kredytu (końcowym) nie przekracza jednego roku.
Prowizja nie może być wyższa ponadto niż wysokość odsetek, które konsument musiałby zapłacić w okresie między spłatą kredytu przed terminem, a uzgodnionym terminem zakończenia umowy, a także nie może być wyższa niż bezpośrednie koszty kredytodawcy związane z tą spłatą. Może się bowiem zdarzyć tak, że spłacamy wcześniej umowę tuż przed jej zakończeniem a kwota kapitału jest dość wysoka. Wtedy kwota należnych kredytodawcy odsetek umownych od kredytu będzie niższa od wyliczonego 0,5% spłacanej części kwoty kredytu. Naliczona kwota prowizji za spłatę kredytu przed terminem nie powinna wtedy przekroczyć kwoty odsetek.
Kredytodawca nie może zastrzec prowizji za spłatę kredytu przed terminem w przypadku umów kredytu w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym oraz umów w których spłata została dokonana zgodnie z umową ubezpieczenia zawartą w celu zabezpieczenia spłaty kredytu.
Kredytodawca jest zobowiązany do rozliczenia z konsumentem kredytu w terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty kredytu w całości.
Kredytodawca nie może również uzależnić wcześniejszej spłaty kredytu od poinformowania go przez konsumenta o zamiarze spłaty kredytu przed terminem. Nie może zatem tłumaczyć, że nie dokonał rozliczenia wpłaconych środków przez konsumenta z tytułu wcześniejszej częściowej lub całkowitej spłaty kredytu tylko dlatego, że konsument nie poinformował go o tym zamiarze.
12. Odstąpienie od umowy o kredyt konsumencki
Konsument ma prawo, bez podania przyczyny, do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy.
Jeżeli umowa o kredyt konsumencki nie zawiera elementów określonych w art. 30 ustawy o kk (danych i informacji, które musi zawierać umowa), konsument może odstąpić od umowy o kredyt konsumencki w terminie 14 dni od dnia dostarczenia mu przez kredytodawcę wszystkich danych wymienionych w art. 30 ustawy.
Kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany przy zawarciu umowy wręczyć konsumentowi, na trwałym nośniku, wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy, z podaniem swojego imienia, nazwiska (nazwy) i adresu zamieszkania (siedziby), który konsument może wypełnić lub przepisać i wysłać na wskazany adres kredytodawcy. Termin do odstąpienia jest zachowany, jeżeli konsument wyśle swoje oświadczenie o odstąpieniu przed upływem tego terminu.
Po odstąpieniu od umowy, konsument niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy, musi zwrócić kredytodawcy udostępnioną mu kwotę kredytu wraz z odsetkami. Dniem zwrotu kredytu jest dzień przekazania środków pieniężnych kredytodawcy przez konsumenta.
W zasadzie konsument nie ponosi żadnych kosztów związanych z odstąpieniem od umowy o kredyt konsumencki, z wyjątkiem odsetek za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia zwrotu środków wypłaconych z kredytu oraz bezzwrotnych kosztów poniesionych przez kredytodawcę na rzecz organów administracji publicznej oraz opłat notarialnych. Z tego względu istotna jest informacja, która musi być podana w umowie, o kwocie należnych odsetek w stosunku dziennym. Konsument może pomnożyć kwotę odsetek w stosunku dziennym przez liczbę dni od wypłaty kredytu do dnia, w którym będzie dokonywał zwrotu, i uzyskać całą kwotę należnych kredytodawcy odsetek.
Skuteczność odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki wobec dodatkowych usług
Jeżeli z umową o kredyt związana jest usługa dodatkowa świadczona przez kredytodawcę lub osobę trzecią - na podstawie umowy między tą osobą a kredytodawcą - w przypadku skorzystania przez konsumenta z prawa do odstąpienia od umowy o kredyt, odstąpienie to jest skuteczne także wobec umowy o usługę dodatkową. Dotyczyć to będzie w szczególności wszelkich dość popularnie stosowanych umów ubezpieczenia, ale i przykładowo umowy dotyczącej bankowości elektronicznej czy umowy dodatkowej rachunku bankowego.
Odstąpienie od umowy o kredyt wiązany
W przypadku odstąpienia przez konsumenta od umowy o kredyt wiązany, a środki z kredytu przekazane zostały sprzedawcy lub usługodawcy, od którego konsument nabył towar lub usługę, stosuje się wszystkie opisane powyżej zasady dotyczące odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki, choć z pewnymi różnicami:
• konsument odstępuje od umowy o kredyt wiązany przez złożenie kredytodawcy lub pośrednikowi kredytowemu oświadczenia o odstąpieniu od umowy (nie kierujemy go do sprzedawcy),
• konsument jest zobowiązany do zwrotu kredytodawcy odsetek należnych mu od dnia wydania towaru przez sprzedawcę lub rozpoczęcia świadczenia usług przez usługodawcę do dnia złożenia przez konsumenta oświadczenia o odstąpieniu od umowy, nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia złożenia tego oświadczenia.
W przypadku odstąpienia przez konsumenta od umowy o kredyt wiązany, sprzedawca lub usługodawca jest zobowiązany do zwrotu kredytodawcy spełnionego na jego rzecz świadczenia. Kredytodawca przedstawia sprzedawcy lub usługodawcy kopię oświadczenia o odstąpieniu od umowy wraz z żądaniem zwrotu wypłaconych środków.
Strony umowy o kredyt wiązany mogą postanowić, że wydanie towaru lub rozpoczęcie świadczenia usługi może nastąpić po upływie terminu odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki. W przypadku, gdy towar został wydany konsumentowi przed upływem terminu do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki, sprzedawca zachowuje roszczenie o zapłatę przez konsumenta ceny za towar, chyba że konsument niezwłocznie go zwróci, a sprzedawca go przyjmie. W takim przypadku umowa o nabycie towaru wygasa. Warunki dotyczące przyjęcia przez sprzedawcę towaru określa umowa między sprzedawcą a konsumentem. W przypadku umowy o świadczenie usług konsument powinien zwrócić usługodawcy wynagrodzenie za świadczoną usługę. Ustawa wprowadza zakaz uzależniania prawa do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki od zwrotu towaru przez konsumenta.
Odstąpienie od umowy sprzedaży i skutek wobec umowy o kredyt wiązany
Jeżeli konsument skorzystał z przyznanego mu, na podstawie odrębnych przepisów, prawa do odstąpienia od umowy na nabycie określonego towaru lub usługi, to odstąpienie konsumenta od tej umowy jest skuteczne także wobec umowy o kredyt wiązany. Chodzi tu przede wszystkim o uprawnienie do odstąpienia od umowy sprzedaży zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa (np. w trakcie pokazu).
Odstąpienie od umowy o kredyt zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa
Gdy sama umowa o kredyt zawarta jest na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, stosuje się te same zasady, jak w przypadku odstąpienia od umowy kredytu konsumenckiego, opisane powyżej (przepisy niniejszego rozdziału).
Natomiast jeżeli umowa o kredyt wiązany została zawarta na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, do odstąpienia od tej umowy stosuje się przepisy Ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny.
13. Uprawnienie konsumenta w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez sprzedawcę lub usługodawcę
Jeżeli sprzedawca lub usługodawca nie wykonał lub nienależycie wykonał zobowiązanie wobec konsumenta (np. nie wydał nam towaru, nie świadczył usługi, wydał nam towar niezgodny z umową i go nie wymienił na nowy lub nie naprawił, pomimo prawidłowo złożonej reklamacji) a żądanie przez konsumenta wykonania tego zobowiązania nie było skuteczne, konsumentowi przysługuje prawo dochodzenia swoich roszczeń o wykonanie tego zobowiązania od kredytodawcy. W tym przypadku jednakże odpowiedzialność kredytodawcy jest ograniczona do wysokości udzielonego konsumentowi kredytu. Gdyby zatem nasze roszczenie do usługodawcy czy sprzedawcy było wyższe od kwoty udzielonego nam przez kredytodawcę kredytu, musimy nasze roszczenia w stosunku do kredytodawcy ograniczyć do kwoty udzielonego kredytu.
14. Uprawnienia konsumenta nie mogą być wyłączone i ograniczone w umowie
Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać uprawnień konsumenta przewidzianych w ustawie. W takich przypadkach stosuje się przepisy ustawy. Oznacza to, że w przypadku, gdy w umowie znajdą się zapisy dla konsumenta mniej korzystne niż wynika to zapisów ustawy, np.: termin do odstąpienia od umowy kredytu konsumenckiego w umowie byłby 10-dniowy, a nie 14-dniowy, jak wynika z ustawy, wtedy konsument ma prawo odstąpić od tej umowy w terminie 14-dniowym. Podobnie gdy kredytodawca czy pośrednik kredytowy zastrzeże w umowie, że nie przysługuje konsumentowi jakieś prawo, np.: do otrzymania bezpłatnego harmonogramu jego na wniosek, to stosuje się przepisy ustawy i konsument ma prawo żądać realizacji takiego uprawnienia.
15. Co z umowami zawartymi przez 18 grudnia 2011 roku?
Do umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe, czyli przepisy Ustawy z dnia 20 lipca 2001 roku o kredycie konsumenckim (DzU z 2001 r. nr 100, poz. 1081 z późn. zm.). A w zakresie nieuregulowanym przez tę ustawę przede wszystkim przepisy Ustawy Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r. (tekst jednolity: DzU 2002 r. nr 72 poz. 665, z późn. zm.).
W przypadku umów o kredyt odnawialny, zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy oraz w przypadku zmiany tych umów, stosuje się przepisy nowej ustawy o kk., dotyczące otrzymywania przez konsumenta informacji o zmianie oprocentowania w trakcie trwania umowy, otrzymywania przez konsumenta wyciągu z rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego oraz wypowiedzenia umowy o kredyt odnawialny. Bezskuteczne jest również, na zasadach określonych w ustawie o kk., wyłączenie lub ograniczenie zarzutów przysługujących konsumentowi, w przypadku przelewu wierzytelności z tytułu umowy o kredyt odnawialny na inną osobę czy podmiot.
