Europejski Związek Organizacji Konsumenckich (BEUC) wobec podwyżek cen energii
Rosnące wydatki na energię to problem nie tylko polskich gospodarstw domowych, a ubóstwo energetyczne oraz bardzo wysokie koszty ogrzewania to zjawisko obecne nie tylko w Polsce.
Poniżej przedstawiamy tłumaczenie artykułu napisanego przez Monique Goyens, Dyrektor Generalną BEUC, oryginalny tekst znajduje się pod linkiem:
https://www.beuc.eu/blog/high-electricity-prices-its-time-to-accelerate-the-energy-transition/
Konsumenci w całej Europie borykają się ze znacznym wzrostem cen energii elektrycznej, w niektórych przypadkach podwyżki osiągają najwyższe, nie spotykane dotychczas, poziomy.
Z powodu planowanej w Europie dekarbonizacji systemu energetycznego konsumenci, będą musieli szerzej niż dotychczas korzystać z elektrycznych samochodów i urządzeń grzewczych. Trend wzrostu cen wzbudził poważne obawy, że przejście na pełny system elektryczny może okazać się bardzo kosztowne dla ludzi.
Należy jednak uważać, aby nie wyciągnąć błędnych wniosków. Niedawny wzrost cen energii nie wynika z transformacji energetycznej, jest natomiast spowodowany tym, że transformacja ta nie przebiega wystarczająco szybko. Pozwólcie mi wyjaśnić dlaczego.
Niektórzy za gwałtowny wzrost cen energii elektrycznej obwiniają przejście na odnawialne źródła energii. W rzeczywistości jest odwrotnie: to brak wystarczającej ilości odnawialnych źródeł energii, powoduje wzrost naszych rachunków za energię elektryczną.
Niedawny raport Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej na temat kosztów wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, pokazuje że obecnie produkcja energii słonecznej i wiatrowej jest tańsza niż ta pozyskiwana z paliw kopalnych, takich jak węgiel. Co więcej, chociaż energia elektryczna z paliw kopalnych podrożała w ostatnich miesiącach, koszt energii wiatrowej i słonecznej pozostał stabilny. Z tego możemy wywnioskować, że gdybyśmy mieli system energetyczny oparty głównie na odnawialnych źródłach energii, bylibyśmy mniej podatni na tę zmienność cen.
Niektórzy, jako głównego winowajcę widzą niedawny wzrost cen w systemie handlu uprawnieniami do emisji CO2 (ETS), które wzrosły z 33 euro za tonę wyemitowanego CO2 w styczniu do ponad 60 euro obecnie, co oczywiście spowodowało, że wytwarzanie energii elektrycznej z paliw kopalnych stało się droższe. Jednak, chociaż system handlu uprawnieniami miał wpływ na ceny energii elektrycznej, nie był to główny powód podwyżek.
Zamiast tego powinniśmy przyjrzeć się silnemu wzrostowi gospodarczemu, który nastąpił po kryzysie wywołanym pandemią i towarzyszący temu gwałtowny wzrost popytu na gaz ziemny, zwłaszcza w Azji. Międzynarodowa Agencja Energii w swoim najnowszym Raporcie o Rynku Energii wskazuje, że ceny gazu w I półroczu 2021 r. wzrosły o 171% (średnia dla Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii i Hiszpanii) w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego.
Ale dlaczego konsumenci wciąż płacą tak dużo za energię elektryczną, skoro rośnie udział tanich odnawialnych źródeł energii? Wynika to z faktu, że to kosztowne źródła z elektrowni (gaz i węgiel) wykorzystywane są do pokrycia zapotrzebowania w szczytowych godzinach popytu i to one zatem określają cenę energii elektrycznej na rynku hurtowym (tzw. zasada ceny krańcowej). Oznacza to niestety, że korzyści z produkcji tańszej energii słonecznej i wiatrowej nie są w pełni przenoszone na konsumentów. Jeśli energia odnawialna w większym stopniu pokryje zapotrzebowanie dzienne, to konsumenci będą korzystać z tańszej energię elektryczną.
Co zatem można zrobić, w perspektywie krótko i średnio terminowej, aby ułatwić konsumentom korzystanie z energii i nie dopuścić do sytuacji, gdy wzrost cen uniemożliwi dostęp do tej usługi?
Po pierwsze, należy pomyśleć o elastyczności w regulowaniu rachunków i długów za energię oraz wdrożyć zakaz odłączania od prądu w przypadku, gdy niezapłacenie rachunku za energię umożliwi konsumentowi zarządzenie finansami w taki sposób, że uniknie on dalszych, lawinowo narastających, problemów. Pamiętajmy, że dla znacznej liczby konsumentów wzrosty cen pojawiają się po trudnym finansowo okresie pandemii COVID-19.
Ponadto organy regulacyjne powinny ściśle monitorować rynek, zapobiegać niekonkurencyjnym praktykom, które mogą prowadzić do sztucznych podwyżek cen, nakładać też sankcje jeśli takie sytuacja miałyby miejsce.
Kilka organizacji członkowskich BEUC zwróciło się do swoich rządów z wnioskiem o obniżenie podatków od energii elektrycznej, jako sposobem na natychmiastowe zmniejszenie obciążeń ponoszonych przez europejskie gospodarstwa domowe.
Ponadto należy utrzymać taryfy socjalne dla gospodarstw domowych o niskich dochodach i tym sposobem ochronić je przed ubóstwem energetycznym.
Patrząc w przyszłość, należy skupić się na obniżeniu kosztów produkcji energii elektrycznej, a nie ma lepszego sposobu, aby to zrobić, niż przyspieszenie przejścia na odnawialne źródła energii. Unijni i krajowi decydenci polityczni powinni przyspieszyć tę zmianę, a tym samym zmniejszyć naszą zależność od coraz bardziej niestabilnych cen paliw kopalnych.
Oznacza to również ułatwienie konsumentom wytwarzania własnej energii elektrycznej (np. za pomocą dachowych paneli słonecznych), co pozwala im na oszczędzanie i zmniejszanie wpływu trendów rynkowych. Decydenci powinni wspierać konsumentów w tym zakresie i usuwać istniejące bariery dla instalacji lub uczestnictwa konsumentów w społecznościach energetycznych. Wreszcie najtańsza energia to ta, której nie zużywamy, dlatego należy wspierać konsumentów w poprawie efektywności energetycznej ich domów.
Jesteśmy dalecy od obwiniania odnawialnych źródeł energii za wzrost cen energii elektrycznej i uważamy, że należy przyspieszyć przejście na system energetyczny oparty na źródłach odnawialnych. Tylko to zagwarantuje europejskim konsumentom zarówno przystępną cenowo energię, jak i redukcję emisji dwutlenku węgla. Politycy powinni zintensyfikować wysiłek na rzecz przyspieszenia tempa transformacji energetycznej. Od tego zależy klimat – i portfele konsumentów.
Więcej rekomendacji organizacji konsumenckich można przeczytać w publikacjach, które przy udziale Federacji Konsumentów, zostały przygotowane w ramach projektu STEP, zapraszamy pod adres:
https://www.stepenergy.eu/pl/wyniki/
Projekt STEP otrzymał dofinansowanie z unijnego programu badań i innowacji Horyzont 2020 w ramach umowy o dotację nr 847080. |