Okres przedświąteczny to czas, kiedy budżet domowy może być szczególnie napięty. Zwiększone wydatki na wyjazdy, prezenty czy inne produkty sprawiają, że wielu z nas przydałaby się dodatkowa gotówka. Z pomocą przychodzą zachęcająco brzmiące oferty banków i firm pożyczkowych. Decyzja o wzięciu kredytu może umożliwić zrealizowanie naszych celów, jednak przy jej podejmowaniu trzeba kierować się szczególnym rozsądkiem. Nie należy pożyczać pieniędzy w pośpiechu, a prawdziwość kuszących haseł reklamowych warto porównać z treścią przedstawionej do podpisu umowy.
Czym jest tzw. chwilówka?
Święta Bożego Narodzenia to szczególny okres, w którym chcemy zapewnić naszym najbliższym ciepłą atmosferę, pełną pysznych dań i wymarzonych upominków. Wystawy sklepów kuszą bogactwem produktów i promocji, prześcigając się w pomysłach, byśmy to właśnie w nich zrobili przedświąteczne zakupy. Wzmożone potrzeby, podsycane atrakcyjnością ofert, sprawiają, że nie na wszystko wystarczy grudniowej wypłaty.
Najprostszą odpowiedzią na nasze potrzeby wydają się łatwo dostępne i szybkie kredyty oferowane przez wiele firm pożyczkowych. Są to zazwyczaj stosunkowo niewielkie, krótkoterminowe „pożyczki”, które można dostać „od ręki”. Słowo pożyczka ujęto w cudzysłów nie bez powodu – jest to bowiem nic innego, jak kredyt konsumencki. Dla ułatwienia będziemy stosować określenie „pożyczka”, jednak trzeba pamiętać, że podlega ona właśnie przepisom o kredycie konsumenckim.
Pożyczki krótkoterminowe, tzw. chwilówki, należą do grupy mikropożyczek, co oznacza, że udzielana konsumentowi na ich podstawie kwota pożyczki jest stosunkowo niewielka - od 50zł do 5000zł, na krótki okres czasu od 7 do 60 dni, a jej spłata następuje zazwyczaj w jednej racie. Pożyczki tego typu oferowane są głównie przez podmioty niebankowe, zdecydowanie rzadziej przez banki. Cechą charakterystyczną tego produktu jest jego stosunkowo łatwa dostępność. Umowę pożyczki można zawrzeć w bardzo prosty sposób: za pośrednictwem strony internetowej, telefonu, w tym coraz częściej za pomocą specjalnie dedykowanych aplikacji mobilnych czy za pomocą wymiany wiadomości SMS. Zdecydowanie rzadziej umowę można podpisać bezpośrednio w oddziale przedsiębiorcy.
Produkty typu „chwilówka” wyróżnia również szybkość zawarcia umowy i uzyskania środków finansowych. Zgodnie z zapewnieniami niektórych pożyczkodawców zawrzeć umowę, a niekiedy nawet uzyskać środki finansowe można nawet w 15 min.
Powyższe cechy niewątpliwie należą do pozytywów. Trzeba jednak pamiętać, że każdy kij ma dwa końce. Krótkoterminowe pożyczki posiadają niestety również negatywne strony - zazwyczaj cechują się dość wysokim kosztem uzyskania pożyczki w stosunku do okresu, na jaki zawierana jest umowa.
Konsument zobowiązany jest zazwyczaj do zapłaty stosunkowo wysokiej prowizji za udzielenie pożyczki w terminie spłaty pożyczki. Oznacza to, że uzyskuje on środki finansowe, a koszty ponosi dopiero w terminie spłaty pożyczki. Jest to dodatkowy czynnik, który może wpływać na zbyt pochopne podejmowanie decyzji o zaciągnięciu zobowiązania. Zdarzają się jednak również takie oferty, w których prowizji nie pobiera się w ogóle lub jest ona niewielka. Takie oferty analizować trzeba wyjątkowo wnikliwie – koszty kredytu z pewnością zostały bowiem gdzieś wliczone.
Pamiętajmy jednak, że od dnia 11 marca 2016 roku zaczęły obowiązywać zmiany w ustawie o kredycie konsumenckim, które wprowadziły tzw. maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu. Ograniczenie to wyliczane jest według specjalnego wzoru, którego główną zasadą jest narzucenie limitu uzależnionego od czasu trwania umowy pożyczki. Zgodnie z nowymi przepisami pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu.
Zasady udzielania i rozliczania „chwilówek” ujęte zostały w kilku aktach prawnych. Większość oferowanych na rynku umów pożyczek krótkoterminowych, tzw. chwilówek, należy do umów o kredyt konsumencki, o czym była już mowa powyżej. Zasady udzielania kredytu konsumenckiego oraz związane z nim obowiązki kredytodawcy, w szczególności obowiązek informacyjny, zawarte są w Ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim”. Zgodnie z art. 3 ukk. kredyt konsumencki to kredyt w wysokości nie przekraczającej 255 550 złotych, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. W świetle powyższej definicji należy przyjąć, że do zdecydowanej większości umów pożyczek oferowanych konsumentom będą miały zastosowanie wymagania ukk. Z uwagi na sposób kierowania oferty do konsumenta oraz sposób zawarcia umowy na odległość wzorce umowne pożyczek należy również oceniać na podstawie przepisów Ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta. Z uwagi na fakt, że umowy pożyczki w większości zawierane są za pomocą elektronicznych środków porozumienia się na odległość, do oferowania sprzedaży usług w takiej formie będą miały zastosowanie przepisy Ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Z kolei z punktu widzenia oceny, czy postanowienia zawieranych z konsumentami umów pożyczek kształtują ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy, wzorce umowne będą podlegały ocenie na podstawie przepisów Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. Ustawa ta będzie miała także znaczenie w zakresie oceny zgodności z prawem stosowanych przez pożyczkodawców odsetek (oprocentowanie pożyczki) oraz odsetek za zwłokę (oprocentowanie zadłużenia przeterminowanego).
Podstawa prawna:
Ustawa z 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.2016.1528)
Ustawa z dnia 24 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U.2016.380)
Ustawa z 5.08.2015 roku o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2015 poz. 1357)
Ustawa z 30.05.2014 r. o prawach konsumenta (Dz.U.2014.827)
Ustawa z 18.07. 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U.2016.1030 j.t.)