Wykluczenie cyfrowe podczas pandemii

Federacja Konsumentów publikuje raport o wykluczeniu cyfrowym i apeluje o rezygnację z wprowadzenia tzw. podatku od smartfonów.

  • Pandemia pogłębiła wykluczenie cyfrowe najbardziej zagrożonych grup;
  • Prawie 5 mln Polaków w wieku 16-74 lat wciąż nie posługuje się komputerem,
    a jedną z istotnych barier są ceny sprzętu elektronicznego;
  • Aż 50-70 tys. uczniów nie posiada w domu żadnego komputera lub tabletu, a ponad 1 mln (co czwarty) musi współdzielić urządzenia z rodzeństwem lub pracującymi zdalnie rodzicami, co realnie uniemożliwia edukację zdalną;
  • Planowane wprowadzenie opłaty reprograficznej na urządzenia elektroniczne pogłębi cyfrowe wykluczenie najuboższych konsumentów. Federacja Konsumentów jest przeciwna nowej opłacie.

4,51 mln Polaków w wieku 16-74 lata (15,5% tej grupy) nigdy nie korzystało z internetu. Jeszcze więcej osób (4,78 mln) nigdy nie posługiwało się komputerem. Lockdown, a także inne ograniczenia życia społecznego i gospodarczego wywołane pandemią pogłębiły cyfrowe wykluczenie. Najbardziej pogorszyła się sytuacja seniorów, a także uczniów, mieszkańców wsi i niepełnosprawnych – wynika z raportu Federacji Konsumentów pt. „Wykluczenie cyfrowe podczas pandemii. Dostęp oraz korzystanie z internetu i komputera w wybranych grupach społecznych”.

Pod względem wykluczenia cyfrowego w Unii Europejskiej gorsza sytuacja jest tylko w sześciu państwach (Portugalia, Grecja, Rumunia, Chorwacja, Bułgaria i Włochy), ten sam wynik ma Litwa, a lepsza sytuacja jest w aż 19 krajach, w tym – jak widać – w niemal wszystkich z naszego regionu. Wynik Polski (15% osób niekorzystających nigdy z internetu) jest znacznie poniżej średniej dla państw UE, wynoszącej 9 proc. Pod względem osób, które nigdy nie korzystały z komputera także zajmujemy 20. miejsce. Za nami są te same państwa, tylko w innej kolejności. Wynik Polski (19 proc.) również jest znacznie poniżej średniej UE, wynoszącej 14 proc.

Najbardziej na wykluczenie narażone są gospodarstwa domowe o najniższych miesięcznych dochodach (poniżej 2500 zł netto). Dominują one wśród wszystkich gospodarstw nieposiadających dostępu do technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT). Problem braku lub nieużywania komputera dotyczy w Polsce większej liczby osób niż problem braku dostępu lub nieużywania internetu. Wniosek ten można powiązać z faktem, że w Polsce komputer stacjonarny nie jest najpopularniejszym narzędziem do korzystania z internetu. 73 proc. internautów wykorzystuje do tego urządzenia mobilne, najczęściej smartfony. Wśród najczęściej wymienianych przyczyn braku dostępu do internetu w domu należy zauważyć zbyt wysokie koszty sprzętu (21,6 proc.) oraz zbyt wysokie koszty dostępu (14,7 proc.).

- W ostatnich latach temat wykluczenia cyfrowego nie był poruszany często, ponieważ trendy w tym zakresie były pozytywne. Jednak sytuacja zmieniła się w roku 2020 w wyniku zmian w życiu społecznym i gospodarczym. Naszą intencją jest pokazanie kto i dlaczego w Polsce nie ma dostępu i nie korzysta z technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) i w jaki sposób na ten stan rzeczy wpłynęła pandemia koronawirusa – mówi Kamil Pluskwa-Dąbrowski, Prezes Federacji Konsumentów.

Pandemia SARS-CoV-2 spowodowała przeniesienie wielu aktywności do przestrzeni wirtualnej. Najbardziej spektakularnym przykładem było przestawienie niemal z dnia na dzień całego systemu edukacji z trybu stacjonarnego na zdalny.

4,6 mln uczniów i 1,2 mln studentów zostało zmuszonych okolicznościami do udziału w lekcjach i wykładach wprost ze swoich domów. Do tego celu w zdecydowanej większości musieli wykorzystać własny sprzęt elektroniczny i łącza internetowe. Jednoczenie aż 50-70 tys. uczniów nie posiada w domu żadnego komputera lub tabletu. 25 proc. uczniów (czyli ponad 1 mln uczniów) musi współdzielić urządzenia z rodzeństwem, które w tym samym czasie ma lekcje on-line lub z pracującymi zdalnie rodzicami. Uniemożliwia im to pełny udział w zdalnej edukacji. 81 proc. dyrektorów szkół wskazuje, że główny problem edukacji zdalnej polega na braku dostępu uczniów do odpowiedniego sprzętu.

Zbyt wysokie koszty sprzętu i dostępu stanowią barierę w posiadaniu dostępu do internetu w domu zwłaszcza dla gospodarstw domowych w mniejszych miastach i na wsiach.

- Dziś ceny urządzeń w Polsce są niższe niż w państwach Europy Zachodniej, a mimo to dla wielu Polaków są za drogie. To niezwykle ważna informacja z uwagi na planowane rozszerzenie opłaty reprograficznej na nowe urządzenia, takie jak smartfony, tablety, laptopy i komputery stacjonarne. Jakakolwiek podwyżka uderzy właśnie w najbiedniejszych, a to spowoduje, że próby ograniczenia wykluczenia cyfrowego będą skazane na porażkę. Od wielu miesięcy wskazujemy, że obecny czas w szczególny sposób nie sprzyja wprowadzaniu nowych obciążeń, w tym tzw. podatku od smartfonów – podkreśla Kamil Pluskwa-Dąbrowski, prezes Federacji Konsumentów.

- Apelujemy o porzucenie pomysłu obciążenia urządzeń elektronicznych nową daniną, która uderzy w polskich konsumentów. Co więcej, nie ma ona żadnego logicznego uzasadnienia. Wypunktowaliśmy wiele kwestii w liście do Wicepremiera Glińskiego, dlatego tym bardziej dziwią nas postępujące prace nad tzw. podatkiem od smartfonów – dodaje prezes Federacji Konsumentów.

Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu w Polsce wymaga współpracy wielu podmiotów i środowisk. Niezbędne jest współdziałanie państwa, samorządów, sektora prywatnego i  organizacji pozarządowych (NGO). Działania te powinny w szczególności skupić się na zwiększaniu dostępu do sprzętu i infrastruktury (przede wszystkim wśród grup zagrożonych wykluczeniem) oraz zwiększaniu kompetencji cyfrowych Polaków.

LINKI

Raport: Wykluczenie cyfrowe podczas pandemii. Dostęp oraz korzystanie z internetu i komputera w wybranych grupach społecznych
List Federacji Konsumentów do Wicepremiera Prof. Piotra Glińskiego oraz informacja prasowa nt. sprzeciwu co do nowej opłaty reprograficznej
Odpowiedzi kandydatów na Prezydenta RP na pytanie Federacji Konsumentów m.in. dotyczące podatku od smartfonów
„Podatek od smartfonów niesprawiedliwy i konstytucyjnie wadliwy” – zapowiedź weta ze strony Prezydenta Andrzeja Dudy w kampanii prezydenckiej

Osoby do kontaktu:

Michał Herde, Członek Rady Krajowej Federacji Konsumentów
m.herde@federacja-konsumentow.org.pl

Elżbieta Szadzińska, Wiceprezes Rady Krajowej Federacji Konsumentów
e.szadzinska@federacja-konsumentow.org.pl

***

 

<< Aktualności

infotekafundacjafk
Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Cookies. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce internetowej. zamknijzamknij